Ο Φεμινισμός Είναι για Όλους | Κεφάλαιο 12: Φεμινιστική αρρενωπότητα

Το Feminism is for Everybody της bell hooks είναι πολύ καλό εισαγωγικό εγχειρίδιο για το φεμινισμό, για τη φεμινιστική θεωρία και για το κίνημα. Απευθύνεται σε όποιον ενδιαφέρεται να μάθει για το σύγχρονο φεμινισμό, καθώς εκφράζει σε γενικές γραμμές το τρίτο κύμα και έννοιες όπως η διαθεματικότητα. Θεωρούμε πως είναι χρήσιμο να υπάρχει μεταφρασμένο στα ελληνικά και να είναι διαθέσιμο στο σάιτ μας, καθώς αναλύει με απλή, κατανοητή γλώσσα γιατί όντως ο φεμινισμός είναι για όλους. Κάθε κεφάλαιο θα αναρτάται μόλις μεταφράζεται.

12

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΗ ΑΡΡΕΝΩΠΟΤΗΤΑ

Όταν πρωτοξεκίνησε το σύγχρονο φεμινιστικό κίνημα, υπήρχε έντονη κλίκα κατά των ανδρών. Μεμονωμένες ετεροφυλόφιλες γυναίκες είχαν έρθει στο κίνημα από σχέσεις όπου οι άνδρες ήταν σκληροί, βίαιοι, άπιστοι. Πολλοί από αυτούς τους άνδρες ήταν ριζοσπαστικοί στοχαστές που συμμετείχαν σε κινήματα για την κοινωνική δικαιοσύνη, μιλώντας εξ’ ονόματος των εργαζομένων, των φτωχών, μιλώντας για τη φυλετική δικαιοσύνη. Αλλά όσον αφορούσε το θέμα του φύλου, ήταν τόσο σεξιστές όσο το συντηρητικό τους περιβάλλον. Οι μεμονωμένες γυναίκες κατέφθασαν από αυτές τις σχέσεις θυμωμένες. Και χρησιμοποίησαν αυτό το θυμό ως καταλύτη για την απελευθέρωση των γυναικών. Καθώς το κίνημα προχωρούσε και η φεμινιστική σκέψη αναπτυσσόταν, πεφωτισμένες φεμινίστριες ακτιβίστριες είδαν ότι δεν ήταν οι άνδρες το πρόβλημα, ότι το πρόβλημα ήταν η πατριαρχία, ο σεξισμός, και η ανδρική κυριαρχία.

Ήταν δύσκολο να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα του ότι το πρόβλημα δεν έγκειτο μόνο στους άνδρες. Το να αντιμετωπίσουν αυτή την πραγματικότητα απαιτούσε πιο σύνθετη θεωρητικοποίηση. Απαιτούσε την αναγνώριση του ρόλου που παίζουν οι γυναίκες στη διατήρηση και διαιώνιση του σεξισμού. Καθώς όλο και περισσότερες γυναίκες απομακρύνονταν από καταστροφικές σχέσεις με άντρες, τους ήταν πιο εύκολο να δουν ολόκληρη την εικόνα. Κατέστη σαφές ότι ακόμη και αν μεμονωμένοι άνδρες αποποιούνταν του πατριαρχικού τους προνομίου, το σύστημα της πατριαρχίας, του σεξισμού, και της ανδρικής κυριαρχίας θα εξακολουθούσε να παραμένει άθικτο και οι γυναίκες θα εξακολουθούσαν να πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης ή/και καταπίεσης.

Τα συντηρητικά μέσα μαζικής ενημέρωσης διαρκώς παρουσίαζαν τις φεμινίστριες ως μίσανδρες. Και όταν υπήρχε κλίκα κατά των ανδρών ή μισανδρικό αίσθημα στο κίνημα, το αναδείκνυαν για να αμαυρώσουν το φεμινισμό. Ενσωματωμένη στην απεικόνιση των φεμινιστριών ως μίσανδρων ήταν η εικασία ότι όλες οι φεμινίστριες ήταν λεσβίες. Κάνοντας έκκληση στην ομοφοβία, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ενέτειναν το αντι-φεμινιστικό συναίσθημα μεταξύ των ανδρών. Πριν το σύγχρονο φεμινιστικό κίνημα κλείσει τα 10 του χρόνια, οι φεμινίστριες στοχάστριες είχαν αρχίσει να μιλούν για τον τρόπο με τον οποίο η πατριαρχία ήταν επιβλαβής και για τους άνδρες. Χωρίς να αλλάξουμε τη σφοδρή κριτική μας απέναντι στην ανδρική κυριαρχία, η φεμινιστική θεωρία και πρακτική επεκτάθηκε ώστε να περιλάβει την αναγνώριση ότι η πατριαρχία στερούσε από τους άνδρες ορισμένα δικαιώματα, επιβάλλοντάς τους μια σεξιστική αρρενωπή ταυτότητα.

Οι άνδρες αντι-φεμινιστές είχαν πάντα μια ισχυρή δημόσια φωνή. Οι άνδρες που φοβόνταν και μισούσαν τη φεμινιστική σκέψη και τις φεμινίστριες ακτιβίστριες έσπευσαν να συγκεντρώσουν τις συλλογικές δυνάμεις τους και να επιτεθούν στο κίνημα. Αλλά από την έναρξη του κινήματος υπήρχε μια μικρή ομάδα ανδρών που αναγνώρισε ότι το φεμινιστικό κίνημα ήταν τοσο έγκυρο ως κίνημα για την κοινωνική δικαιοσύνη, όσο όλα τα άλλα ριζοσπαστικά κινήματα στην ιστορία της χώρας μας που άνδρες είχαν πρότινος υποστηρίξει. Αυτοί οι άνδρες έγιναν οι σύντροφοί μας στον αγώνα και σύμμαχοί μας. Μεμονωμένες ετεροφυλόφιλες γυναίκες που δραστηριοποιούνταν στο κίνημα είχαν συχνά στενές σχέσεις με αυτούς που δυσκολεύονταν να συμφιλιωθούν με το φεμινισμό. Η μεταστροφή αυτών των αντρών στη φεμινιστική σκέψη ήταν συχνά θέμα επιλογής ανάμεσα στην ανταπόκριση στην πρόκληση αυτή και στο ρίσκο να διακοπούν οι ερωτικοί δεσμοί τους.

Οι μίσανδρες κλίκες μέσα στο φεμινιστικό κίνημα αγανακτούσαν με την παρουσία των αντισεξιστών ανδρών, επειδή η παρουσία τους εξυπηρετούσε στη διάλυση της όποιας επιμονής ότι όλοι οι άντρες είναι καταπιεστές, ή ότι όλοι οι άνδρες μισούν τις γυναίκες. Οι κλίκες αυτές προωθούσαν τα συμφέροντα των φεμινιστριών που ζητούσαν μεγαλύτερη ταξική κινητικότητα και πρόσβαση σε μορφές πατριαρχικής εξουσίας να πολώσουν τους άνδρες και τις γυναίκες με το να μας βάζουν σε αυστηρές κατηγορίες καταπιεστή / καταπιεσμένου. Απεικόνιζαν όλους τους άνδρες ως τον εχθρό με σκοπό να απεικονίσουν επομένως και όλες τις γυναίκες ως θύματα. Αυτή η εστίαση στους άνδρες εξέτρεψε την προσοχή από το ταξικό προνόμιο μεμονωμένων φεμινιστριών ακτιβιστριών καθώς και την επιθυμία τους να αυξήσουν την ταξική εξουσία τους. Αυτές οι μεμονωμένες ακτιβίστριες που καλούσαν όλες τις γυναίκες να απορρίψουν τους άνδρες αρνήθηκαν να δουν τους δεσμούς φροντίδας μεταξύ γυναικών και ανδρών αλλά και τους οικονομικούς και συναισθηματικούς δεσμούς (είτε θετικούς είτε αρνητικούς) που συνδέουν τις γυναίκες με τους άνδρες σεξιστές.

Οι φεμινίστριες που ζήτησαν την αναγνώριση των ανδρών ως συντρόφους στον αγώνα ποτέ δεν έλαβαν μαζικής προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης. Η θεωρητική μας δουλειά στην κριτική της δαιμονοποίησης των ανδρών ως εχθρό δεν άλλαξε τις προοπτικές των γυναικών που ήταν κατά των ανδρών. Και ήταν η αντίδραση στην αρνητική αναπαράσταση του ανδρισμού που οδήγησε στην ανάπτυξη ενός κινήματος των ανδρών που ήταν ενάντια των γυναικών. Γράφοντας για το «κίνημα για την απελευθερωση των ανδρών» επίστησα την προσοχή στον οπορτουνισμό που στήριζε αυτό το κίνημα:

Οι άνδρες αυτοί αυτοπροσδιορίζονταν ως θύματα σεξισμού, που αγωνίζονταν για την απελευθέρωση των ανδρών. Ως κύρια πηγή θυματοποίησής τους αναγνώρισαν τους άκαμπτους έμφυλους ρόλους και ενώ ήθελαν να αλλάξουν την έννοια της αρρενωπότητας, δεν τους ένοιαξε ιδιαίτερα η σεξιστική τους εκμετάλλευση και καταπίεση των γυναικών.

Με πολλούς τρόπους, το ανδρικό κίνημα καθρέφτιζε τις πιο αρνητικές πτυχές του γυναικείου κινήματος.

Παρόλο που οι κλίκες κατά των ανδρών στο φεμινιστικό κίνημα ήταν μικρές σε αριθμό, ήταν δύσκολο να αλλάξει στη φαντασία του κοινού η εικόνα των φεμινιστριών ως μίσανδρες. Φυσικά χαρακτηρίζοντας το φεμινισμό ως μίσανδρο, οι άνδρες μπορούσαν να εκτροχιάσουν την προσοχή μακριά από την ανάληψη ευθυνών για την ανδρική κυριαρχία. Αν η φεμινιστική θεωρία είχε προσφέρει περισσότερες απελευθερωτικές εικόνες της αρρενωπότητας θα ήταν αδύνατο να απορρίψει οποιοσδήποτε το κίνημα ως ενάντιο των ανδρών. Σε ένα μεγάλο βαθμό, το φεμινιστικό κίνημα απέτυχε να προσελκύσει ένα μεγάλο αριθμό γυναικών και ανδρών επειδή η θεωρία μας δε συζήτησε αποτελεσματικά το θέμα όχι μόνο του τι μπορούν να κάνουν οι άνδρες για να είναι αντισεξιστές, αλλά και τι μορφή θα μπορούσε να έχει μια εναλλακτική αρρενωπότητα. Συχνά, η μόνη εναλλακτική στην πατριαρχική αρρενωπότητα που παρουσίασε το φεμινιστικό κίνημα ή το κίνημα των ανδρών ήταν η ιδέα του να γίνουν οι άντρες πιο θηλυπρεπείς. Όμως η θηλυκότητα που προτεινόταν/υπονοούνταν προέκυπτε από σεξιστικό τρόπο σκέψης αντί να αντιπροσωπεύει μία ουσιαστική εναλλακτική αυτού.

Αυτό που χρειαζόταν και χρειάζεται ακόμα είναι ένα όραμα της αρρενωπότητας όπου η αυτοεκτίμηση και η αγάπη του εαυτού της μοναδικότητας του καθενός αποτελεί τη βάση της ταυτότητας. Οι κουλτούρες κυριαρχίας επιτίθενται στην αυτοεκτίμηση, αντικαθιστώντας τη με μια αντίληψη ότι η αίσθηση της ύπαρξής μας πηγάζει από την κυριαρχία μας πάνω σε κάποιον άλλο. Η πατριαρχική αρρενωπότητα διδάσκει τους άνδρες ότι η αίσθηση του εαυτού και της ταυτότητάς τους, ο λόγος της ύπαρξής τους, προκύπτει από την ικανότητά τους να κυριαρχούν πάνω στους άλλους. Για να το αλλάξουν αυτό οι άνδρες πρέπει να κριτικάρουν και να αμφισβητήσουν την ανδρική κυριαρχία πάνω στον πλανήτη, στους λιγότερο ισχυρούς άνδρες, στις γυναίκες και στα παιδιά Αλλά πρέπει επίσης να έχουν ένα σαφές όραμα του πώς είναι η φεμινιστική αρρενωπότητα Πώς θα γίνεις αυτό που δεν μπορείς να φανταστείς; Και αυτό το όραμα δεν έχει κατασταθεί ακόμα σαφές από φεμινίστριες στοχάστριες, είτε γυναίκες είτε άντρες.

Όπως συμβαίνει συχνά σε επαναστατικά κινήματα για την κοινωνική δικαιοσύνη, είμαστε καλύτεροι στο να δίνουμε όνομα στο πρόβλημα από ό,τι στο να οραματιζόμαστε τη λύση του. Γνωρίζουμε πράγματι ότι η πατριαρχική αρρενωπότητα ενθαρρύνει τους άνδρες να είναι παθολογικά ναρκισσιστές, παιδαριώδεις, και ψυχολογικά εξαρτώμενοι από τα προνόμια (όσο σχετικά κι αν είναι) που λαμβάνουν απλώς επειδή γεννήθηκαν ανδρες. Πολλοί αισθάνονται ότι οι ζωές τους απειλούνται αν τους πάρουν αυτά τα προνόμια, καθώς δεν έχουν δομήσει κάποια ουσιαστική βασική ταυτότητα. Αυτός είναι και ο λόγος που το ανδρικό κίνημα προσπάθησε να διδάξει τους άνδρες πώς να επανασυνδεθούν με τα συναισθήματά τους, να επαναδιεκδικήσουν το χαμένο αγόρι μέσα τους και να φροντίσουν την ψυχή και την πνευματική του ανάπτυξη.

Δεν έχει εμφανιστεί εκτενής φεμινιστική βιβλιογραφία που να απευθύνεται σε αγόρια, που να τους γνωστοποιεί πώς μπορούν να κατασκευάσουν μια ταυτότητα που δεν έχει τις ρίζες της στο σεξισμό. Οι άνδρες αντισεξιστές έχουν κάνει ελάχιστη εκπαίδευση για κριτική συνείδηση η οποία να περιλαμβάνει μια έμφαση στην παιδική ηλικία των αγοριών και ειδικότερα στην ανάπτυξη των εφήβων. Ως συνέπεια αυτού του κενού, τώρα που οι συζητήσεις για την ανατροφή των αγοριών λαμβάνουν εθνική προσοχή, οι φεμινιστικές οπτικές υπάρχουν σπάνια, αν όχι καθόλου, ως μέρη αυτής της συζήτησης. Δυστυχώς, είμαστε μάρτυρες μιας αναζωπύρωσης επιβλαβών μισογύνικων εικασιών ότι οι μητέρες δεν μπορούν να μεγαλώσουν υγιείς γιους, ότι τα αγόρια επωφελούνται από τις πατριαρχικές μιλιταριστικές ιδέες της αρρενωπότητας που τονίζουν την πειθαρχία και την υπακοή στην εξουσία. Τα αγόρια χρειάζονται υγιή αυτοεκτίμηση Χρειάζονται αγάπη. Και μια σοφή και στοργική φεμινιστική πολιτική θεωρία και πρακτική μπορεί να προσφέρει τη μόνη βάση για να σώσει τις ζωές των αρσενικών παιδιών. Η πατριαρχία δε θα τα θεραπεύσει. Αν ήταν έτσι όλοι οι άντρες και όλα τα αγόρια, θα ήταν καλά.

Οι περισσότεροι άνδρες σε τούτη τη χώρα αισθάνονται προβληματισμένοι σχετικά με τη φύση της ταυτότητάς τους. Παρόλο που παραμένουν προσκολλημένοι στην πατριαρχία, αρχίζουν να διαισθάνονται ότι αυτή είναι μέρος του προβλήματος. Η έλλειψη θέσεων εργασίας, η άκαρπη φύση της αμειβόμενης εργασίας, και η αυξημένη ταξική ισχύς των γυναικών, έχει καταστήσει δύσκολο για τους άνδρες που δεν είναι πλούσιοι και ισχυροί να γνωρίζουν ποια είναι η θέση τους. Η λευκή επικυριαρχική καπιταλιστική ρατσιστική πατριαρχία δεν είναι σε θέση να παρέχει όλα όσα έχει υποσχεθεί. Πολλοί άνδρες είναι εξαγριωμένοι επειδή δεν ασκούν την απελευθερωτική κριτική που θα τους επέτρεπε να αντιμετωπίσουν το γεγονός ότι οι υποσχέσεις αυτές αφενός είχαν τις ρίζες τους στην αδικία και την κυριαρχία και αφετέρου, ακόμα και όταν πληρούνται, δεν έχουν οδηγήσει ποτέ τους άνδρες προς τη δόξα. Με το να καταπολεμούν την απελευθέρωση, ενώ ταυτόχρονα επαναχαράσουν τους καπιταλιστικούς πατριαρχικούς τρόπους σκέψης της λευκής κυριαρχίας που έχουν δολοφονήσει τις ψυχές τους εξαρχής, είναι τόσο πλανημένοι και κατεστραμμένοι όσο και πολλά άλλα αγόρια.

Ένα φεμινιστικό όραμα που αγκαλιάζει τη φεμινιστική αρρενωπότητα, που αγαπά τα αγόρια και τους άνδρες και απαιτεί για λογαριασμό τους κάθε δικαίωμα που επιθυμούμε για τα κορίτσια και τις γυναίκες, μπορεί να αναβιώσει τον Αμερικανό άνδρα. Η φεμινιστική σκέψη μας διδάσκει όλους πώς να αγαπάμε τη δικαιοσύνη και την ελευθερία με τρόπους που ενισχύουν και επιβεβαιώνουν τη ζωή. Είναι σαφές ότι χρειαζόμαστε νέες στρατηγικές, νέες θεωρίες, κατευθυντήριες γραμμές που θα μας δείξουν πώς να δημιουργήσουμε έναν κόσμο όπου η φεμινιστική αρρενωπότητα ευδοκιμεί.

(μετάφραση από την Aegeria)

---

Δείτε την Εισαγωγή
Δείτε το 1ο Κεφάλαιο: Φεμινιστική πολιτική
Δείτε το 2ο Κεφάλαιο: Καλλιέργεια συνείδησης
Δείτε το 3ο Κεφάλαιο: Η γυναικεία αδελφοσύνη είναι ακόμη ισχυρή
Δείτε το 4ο Κεφάλαιο: Φεμινιστική μόρφωση για κριτική συνείδηση
Δείτε το 5ο Κεφάλαιο: Δικό μας σώμα, δικός μας εαυτός
Δείτε το 6ο Κεφάλαιο: Ομορφιά μέσα και έξω
Δείτε το 7ο Κεφάλαιο: Φεμινιστικός και ταξικός αγώνας
Δείτε το 8ο Κεφάλαιο: Παγκόσμιος φεμινισμός
Δείτε το 9ο Κεφάλαιο: Γυναίκες και εργασία
Δείτε το 10ο Κεφάλαιο: Φυλή και φύλο
Δείτε το 11ο Κεφάλαιο: Βάζοντας τέλος στη βία