Χρειάζεται να νοιαζόμαστε περισσότερο για τους ανθρώπους παρά για τις λέξεις

Κεφάλαιο 3

Ας το παραδεχτούμε: οι λέξεις έχουν τη δύναμη να πονέσουν.

Φαντάσου ότι μόλις πέθανε η σύντροφος μιας φίλης σου. Οι λέξεις έχουν πολύ μεγάλη δύναμη σε μια τέτοια περίπτωση: μπορούν να μεταφέρουν στη φίλη σου το πόσο τη νοιάζεσαι και την πονάς ή μπορούν να την πληγώσουν, να της προκαλέσουν πόνο. Αν για παράδειγμα έλεγες στη φίλη σου ότι φταίει εκείνη που η σύντροφός της πέθανε, αυτές οι λέξεις θα είχαν πολύ σοβαρό αντίκτυπο -τόσο βαθύ που η φίλη σου ίσως και να οδηγούταν στην αυτοκτονία.

Όμως και πιο ελαφριές εκφράσεις μπορούν να πληγώσουν. Για αρκετό καιρό μετά τον χαμό της, θα προσπαθούσες να είσαι ευαίσθητ@ απέναντι στη φίλη σου και θα πρόσεχες ώστε η γλώσσα σου να μην της δημιουργήσει επιπλέον πόνο. Για παράδειγμα, δεν θα μίλαγες άπειρες ώρες για την καινούργια σου ερωμένη, ή δεν θα την καλούσες να δείτε μαζί κάποια ρομαντική ταινία. Κατά πάσα πιθανότητα για κάποιο χρονικό διάστημα θα απέφευγες να φέρεις στη συζήτηση λεπτά θέματα που φαντάζεσαι ότι θα την έκαναν να θυμηθεί την απώλειά της και άρα να την πονέσουν πολύ.

Όλα αυτά δεν θα τα έκανες γιατί θέλεις να είσαι πολιτικά ορθ@ ή γιατί δεν θέλεις να ‘προσβάλεις’ τη φίλη σου. Θα τα έκανες γιατί νοιάζεσαι για τη φίλη σου και δεν είσαι κόπανος.

Μερικές φορές δεν θα μπορέσεις να το αποφύγεις και θα πληγώσεις τη φίλη σου. Ας πούμε ότι είχες πολύ όρεξη για μια καρυδόπιτα και μόλις το αναφέρεις η φίλη σου βάζει τα κλάματα γιατί αυτό ήταν το αγαπημένο γλυκό της συντρόφου της. Δεν το ήξερες και άρα δεν υπήρχε κάποιος τρόπος ν’ αποφύγεις να το πεις. Οπότε απλώς ζητάς συγγνώμη. Δεν έκανες κάτι λάθος, αλλά η φίλη σου κλαίει οπότε απλώς ζητάς συγγνώμη που ταράχτηκε μ’ αυτό που είπες και για λίγο καιρό δεν αναφέρεις καρυδόπιτες.

Φαντάζει γελοίο να κατηγορήσουμε κάποι@ που θρηνεί την απώλεια ενός ανθρώπου για φασιστική συμπεριφορά επειδή απλώς ζητάει να μην αναφέρονται καρυδόπιτες για κάποιο χρονικό διάστημα. Εξίσου γελοίο είναι το να κατηγορήσουμε εκνευρισμένα κάποι@ που μιλάει ενάντια στη ρατσιστική, σεξιστική ή άλλη καταπιεστική γλώσσα ως ότι απλώς επικαλείται την ‘πολιτική ορθότητα’.

Όταν πληγώνεις κάποι@ -όταν για παράδειγμα πατήσεις το πόδι κάποι@- έχεις μια επιλογή. Μπορείς να τ@ν κατηγορήσεις που πόνεσε λέγοντας «Μα γιατί ήταν εκεί το πόδι σου; Να είσαι πιο προσεκτικ@ με το πού βάζεις τα πόδια σου!». Μπορείς να μειώσεις και ν’ απορρίψεις τον πόνο τ@ λέγοντας «Έλα τώρα, μην κάνεις σαν μωρό, ούτε που σ’ ακούμπησα! Είσαι υπερβολικά ευαίσθητ@!». Ή μπορείς να ζητήσεις συγγνώμη λέγοντας «Συγγνώμη, δεν ήθελα να σε πονέσω. Μπορώ να κάνω κάτι;» και μπορείς στο μέλλον να είσαι πιο προσεκτικ@ με το πού πατάς.

Αντίστοιχα, όταν η γλώσσα που χρησιμοποιούμε προκαλεί πόνο -ασχέτως της πρόθεσής μας- έχουμε επιλογή. Αλλά μόνο μία αντιμετώπιση μπορεί πραγματικά να δημιουργήσει τη δυνατότητα να επουλωθούν τα τραύματα που έχουν δημιουργηθεί: το ν’ αναγνωρίσουμε το αποτέλεσμα των λόγων μας, να ζητήσουμε συγγνώμη και να κοπιάσουμε ώστε να γίνουμε πιο ενσυνείδητοι και ν’ αποφύγουμε μελλοντικό πόνο και τραύμα.

Η χρήση της Π.Ο. όπως αυτή γίνεται σήμερα, δεν μας βοηθάει να νοιαζόμαστε ο ένας για τον άλλον. Ενισχύει τον μύθο ότι υπάρχει ένας τέλειος, ‘one size’ τρόπος έκφρασης που πρέπει να χρησιμοποιούμε για να μην ‘προσβάλλεται’ κάποιος και πως ο σκοπός μας είναι να περιορίσουμε τη γλώσσα για να χωράει σ’ αυτό το μυθικό κουτάκι.

Η γλώσσα όμως δεν λειτουργεί έτσι. Η αναφορά μιας καρυδόπιτας δεν είναι πληγωτική για όλους, πληγώνει μόνο σε κάποια περίσταση που ξυπνάει ένα τραύμα. Η γλώσσα χαρακτηρίζεται από το πλαίσιό της. Το να αποφεύγουμε το τραύμα που μπορεί να προκληθεί βασίζεται μόνο στο να μπορούμε να αναγνωρίσουμε το πλαίσιο σε κάθε περίσταση και όχι ακολουθώντας κάποιο φιξαρισμένο και άκαμπτο σετ κανόνων.

Κι έτσι οδηγούμαστε στο επόμενο θέμα μας: η καταπίεση είναι ένα πολύ βαθύ πλαίσιο.

Συνεχίστε στα επόμενα κεφάλαια:
4. Η ΠΟ εστιάζει στον ατομισμό αντί για τη συστημική καταπίεση
5. Η ‘ορθότητα’ δεν είναι ιερή και η ευαισθησία δεν είναι κακή

ή επιστρέψτε στην Εισαγωγή ή τα κεφάλαια ένα / δύο

Copyright (c) 2016 by Alex Kapitan, http://www.radicalcopyeditor.com