Φουέγκο στο μίσος

Με την Γιουροβίζιον δεν ασχολούμουν μέχρι φέτος που βλέποντας έναν πόλεμο προς την Ελένη Φουρέιρα από διάφορα μέτωπα, αποφάσισα να ασχοληθώ. Ο ρατσισμός, ο μισογυνισμός και η κριτική για έλλειψη ποιότητας και αισθητικής κυριαρχούν σε αυτόν τον πόλεμο. Και αναμφίβολα τέμνονται μεταξύ τους.

Αρχικά λοιπόν έμαθα πως η Ελένη Φουρέιρα κατάγεται και από την Αλβανία. Αυτό μου κίνησε ακόμα περισσότερο το ενδιαφέρον. Έκατσα και διάβασα και είδα συνεντεύξεις της. Έμαθα για τον ρατσισμό που βίωσε ως παιδί, τις διακρίσεις που επίσης βίωσε λόγω του ταξικού διαχωρισμού της από τ@ συμμαθητ@ της, αφού κατάγεται από πολύ φτωχή οικογένεια. Την προσφυγοποίησή της ως παιδί λόγω του πολέμου στην Αλβανία, τα βιώματα του πολέμου, της φτώχειας και της μετανάστευσης. Τον ρατσισμό που βίωσε και προφανώς βιώνει ακόμα ως ενήλικη. Ότι αναγκάστηκε στην αρχή της καριέρας της να αποκρύψει την αλβανική καταγωγή της, αφού οι επαγγελματικές «πόρτες» έκλειναν όταν τη δήλωνε. Ότι ξεκίνησε να εργάζεται στα 13 της. Έμαθα επίσης πως στηρίζει ενεργά την ΛΟΑΤΙΚ* κοινότητα συμμετέχοντας σε Πράιντ και μιλώντας ανοιχτά για τα ΛΟΑΤΙΚ* δικαιώματα ως σύμμαχος. Πρόκειται να βαφτίσει και το παιδί ομόφυλου ζευγαριού. Μιλά ανοιχτά κατά της ομοφοβίας, του ρατσισμού και του μισογυνισμού. Ένα τραγούδι της μιλά για την έμφυλη βία και τα κέρδη από αυτό τα έδωσε σε οργάνωση κατά της βίας στην οικογένεια. Με τα λεφτά που βγάζει από τη δουλειά της, προσφέρει επίσης σε στέγες παιδιών και στηρίζει την οικογένειά της. Μιλά ανοιχτά για όλα τα πιο πάνω βιώματά της, καθώς και για τη δύναμη της ποπ θηλυκότητας. Χρησιμοποιά λοιπόν την προβολή της ως ποπ τραγουδίστρια ενδυναμωτικά, όχι μόνο για την ίδια, όχι μόνο για την στήριξη κοινωνικά ευάλωτων ομάδων στις οποίες η ίδια ανήκει ή ανήκε, αλλά και για την στήριξη κοινωνικά ευάλωτων ομάδων γενικότερα.

Σε αυτό το πλαίσιο, μπορούμε εύκολα να καταλάβουμε τον πόλεμο που γίνεται ενάντια στην Ελένη Φουρέιρα από την ακροδεξιά και από ρατσιστ@. Χαρακτηριστικά, ο Κασιδιάρης μίλησε εναντίον της μέσα στην Βουλή. Σε απόσπασμα της τοποθέτησής του που είδα, ο Κασιδιάρης μέσα σε 8 λεπτά εξέφρασε τρανσφοβία, ρατσισμό, σεξισμό, ομοφοβία, αριστεροφοβία, ξενοφοβία, εθνικισμό, κανονικότητα, φωνάζοντας πως με τον αντιρατσιστικό νόμο κινδυνεύουν οι πολίτ@ «να τους μαζέψει ο εισαγγελέας ανά πάσα στιγμή». Βέβαια, αν ο αντιρατσιστικός νόμος εφαρμοζόταν στα αλήθεια, κάποια/ος εισαγγελέας θα έπρεπε να είχε μαζέψει τον Κασιδιάρη πριν καν ολοκληρώσει τα 8 αυτά λεπτά, αλλά δυστυχώς… Έτσι, ο Κασιδιάρης συνέχισε βάζοντάς τα με την Ελένη Φουρέιρα, θεωρώντας πως επειδή έχει και αλβανική καταγωγή δεν θα έπρεπε να εκπροσωπήσει την Κύπρο στην Γιουροβίζιον. Άποψη την οποία άκουσα να συμμερίζονται πολλ@, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο και χωρίς να ανήκουν στην ακροδεξιά. Αυτά έχει ο ρατσισμός όμως, ο οποίος δυστυχώς δεν συναντάται μόνο στην ακροδεξιά, αλλά εκφράζει πολύ περισσότερ@ και εκφράζεται από ακόμα πιο πολλ@, όχι πάντα συνειδητά.

Οι επιθέσεις που μου προκάλεσαν περισσότερο εντύπωση ήταν εκείνες που προέρχονται από εναλλακτικούς, κουλτουριάρηδες, ποιοτικούς χώρους. ΟΚ, δεν περίμενα να στηρίξουν την Ελένη Φουρέιρα. Αλλά για να είμαι ειλικρινής, δεν περίμενα και τόσο μένος εναντίον της. Γνωρίζω πως εκείν@ που αυτοπροσδιορίζονται εναλλακτικ@, κουλτουριάρ@, ποιοτικ@, δεν στηρίζουν συνήθως την Γιουροβίζιον. Αλλά μέχρι τώρα, δεν ασχολούνταν κιόλας με την Γιουροβίζιον, πέρα από κάποιες εξαιρέσεις όταν τύχαινε να συμμετέχουν στον διαγωνισμό καλλιτέχν@ από αυτούς τους χώρους. Κατά τα άλλα, απλά δεν ασχολούνταν. Φέτος όμως, αποφάσισαν να ασχοληθούν. Γιατί φαίνεται η σταγόντα που ξεχείλησε τα ποιοτικά ποτήρια τους προσβάλοντας ανεπανόρθωτα την κουλτούρα ήταν η Ελένη Φουρέιρα. Όλ@ οι προηγούμεν@ για κάποιον λόγο, δεν είχαν προσβάλει τόσο πολύ την αισθητική τους όσο η Ελένη Φουρέιρα.

Έπεσε η ποιότητα να φάει την Φουρέιρα. Έφταιξε η Φουρέιρα για την κατρακύλα του πολιτισμού. Οι κατηγορίες άρχισαν ως κριτική κατά του κιτς, της εμπορικής μουσικής, του «φτηνού» γούστου των πολλών. Ξεχωρίζοντας οι ποιοτικ@ εαυτούς από την πλέμπα, το κιτς, την ποπ. Οι επιθέσεις κορυφώθηκαν, στην Κύπρο τουλάχιστον, όταν βγήκε ο Υπουργός Οικονομικών μια μέρα πριν την Γιουροβίζιον και είπε πως αν η Κύπρος ερχόταν πρώτη, τότε ο ίδιος «θα άνοιγε τα [κρατικά] ταμεία» για να πραγματοποιείτο ο επόμενος διαγωνισμός στην Κύπρο. Και τότε η Ελένη Φουρέιρα έφταιξε και που το κράτος έκοψε κονδύλια από τον πολιτισμό. Λες και αν δεν ήταν η Ελένη Φουρέιρα, ακόμα και αν δεν υπήρχε η Γιουροβίζιον, το κράτος θα επιχορηγούσε περισσότερο τον πολιτισμό. Λες και δεν είναι συνειδητή επιλογή του κράτους να μην επιχορηγεί τον πολιτισμό όσο θα έπρεπε.

Βρίσκω πολύ προβληματική κι επικίνδυνη την πιο πάνω δήλωση του Υπουργού. Κυρίως επειδή μιλά για τα κρατικά ταμεία σαν να είναι κτήμα του. Βρίσκω όμως προβληματικό κι επικίνδυνο και το μίσος. Γιατί με πρόσχημα την αγανάκτηση για τον πολιτισμό, πάει ο μισογυνισμός, ο ρατσισμός, η τρανσφοβία, η ομοφοβία, το slut shaming, το μίσος, σύννεφο. Και όλα αυτά στη βάση του διαχωρισμού μεταξύ της ποιότητας και της ποπ, αναπαράγοντας όμως παράλληλα όλων των ειδών τις διχοτομήσεις. Και ειρωνικά να βλέπω στο νιουσφιντ μου στο φβ τέτοια σχόλια από άτομα που ακούν ή/ και παράγουν ροκ/ έντεχνη μουσική/ μουσική που πατά στην παράδοση και τη φέρνει στο σήμερα. Και να μην αντιλαμβάνονται πως όλα αυτά είναι επίσης ποπ. Και να μην συνειδητοποιούν πως κάποτε αυτά τα είδη μουσικής επίσης δέχονταν επιθέσεις ως μουσική της πλέμπας, αντιμετωπίζοντας επίσης κατηγορίες για έλλειψη αισθητικής. Όλα αυτά βέβαια πριν μπουν σε ένα βάθρο και αναγνωριστούν ως ποιότητα. Αναμφίβολα, υπάρχουν εργαλεία αξιολόγησης της μουσικής. Δεν είναι αυτό που με απασχολεί όμως. Γιατί η επίθεση ενάντια στην Ελένη Φουρέιρα γίνεται με πρόσχημα τη μουσική της, αλλά εκφράζεται εναντίον της μισογυνιστικά, ρατσιστικά, ταξικά ή/ και δίνει άσυλο σε τέτοιες απόψεις. Τελικά, αυτές οι απόψεις είναι δυστυχώς μέρος της περίφημης «πολιτιστικής και πολιτισμικής κληρονομιάς», της «ποιότητας», που κατασκευάζουν και επιτηρούν κυρίως λευκοί, σις, στρέιτ άντρες που είχαν το προνόμιο να μεγαλώσουν σε οικογενειές που μπορούσαν και τους σπούδασαν στο εξωτερικό. Και έγιναν καλλιτέχνες, οι οποίοι θεωρούν χρέος τους την περιφρούρηση της ποιότητας της τέχνης, για να την κρατήσουν καθαρή. Σε αυτήν την καθαρότητα δεν χωράνε οι γυναίκες, οι μετανάστ@, οι λαΐκές, εκείνες που κουνιούνται, που προβάλλουν  ευθαρσώς τις θηλυκότητές τους, τη μη λευκότητά τους, τα σώματά τους και τα χαίρονται και αποθεώνονται μέσα από αυτά. Αν και… χωράνε. Γιατί γυναίκες, μετανάστ@, μη λευκ@, ποπ/ λαϊκ@ τραγουδιστ@ έχουν συμβάλει στη διαμόρφωση αυτού που θεωρείται τώρα «ποιοτικό». Και οι φρουροί της ποιότητας ακούν και έχουν επηρεαστεί από και εκτιμούν πολλ@ τέτοι@ μουσικ@ και τραγουδιστ@, οι οποί@ κάποτε επίσης αντιμετωπίζονταν ως «σκουπίδια», «υποκουλτούρα», «κιτς». Επηρεασμέν@ από τέτοι@ μουσικ@ και τραγουδιστ@ είναι ακόμα και οι υπεύθυν@ της ΕΡΤ, στ@ οποί@ η Φουρέιρα είχε αποταθεί επανειλημμένα για να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην Γιουροβίζιον, με έξοδα της εταιρείας της ακόμα, αλλά της αρνούνταν πεισματικά. Γιατί είχε κριθεί ως μη ποιοτική.

Δεν ξέρω ούτε και με ενδιαφέρει αν η Ελένη Φουρέιρα μπορεί κάποτε να θεωρηθεί «ποιοτική». Η ίδια, αντίθετα με όσ@ την κατηγορούν, μιλά ενδυναμωτικά για τις γυναίκες, τα ΛΟΑΤΙΚ* άτομα, τ@ μετανάστ@, τη σεξουαλικότητα. Συμμετέχει στα και στηρίζει τα πράιντ, συμμετέχει σε πάρτυ με ντραγκ κουήνς, μιλά υπέρ της παιδοθεσίας από ομόφυλα ζευγάρια, υπέρ της γυναικείας σεξουαλικότητας, κατά της έμφυλης βίας, είναι ανοιχτά και περήφανη Αλβανίδα. Είναι ενθουσιώδης και υπέρ καλή στη δουλειά της, είναι άριστη περφόρμερ και, κυρίως, εκπέμπει αγάπη και όχι μίσος, το οποίο η ίδια έχει φάει και τρώει ακόμα με το κουταλάκι. Μιλά κατά των διακρίσεων και υπέρ της αποδοχής όλων. Αυτό για εμένα είναι ποιότητα και πολιτισμός.

Ας μη γελιόμαστε, ο πόλεμος που έχει εξαπολυθεί ενάντια στην Ελένη Φουρέιρα δεν είναι άσχετος με τον ρατσισμό και τον μισογυνισμό, ούτε ακόμα και με την ταξικότητα. Ακόμα και όταν χρησιμοποιείται η ποιότητα ως όχημα. Όλα αυτά στηρίζονται σε κατασκευασμένες διχοτομήσεις, έτσι κι αλλιώς. Ο πόλεμος ενάντια στο πρόσωπό της είναι ο πόλεμος ενάντια σε μια φτωχιά, μετανάστρια γυναίκα, η οποία όχι μόνο επιβιώνει σε αυτήν την κοινωνία, αλλά χρησιμοποιά τα χαρακτηριστικά για τα οποία η κοινωνία την έχει καταπιέσει προκειμένου να ακουστεί η φωνή της, μετατρέποντάς τα στη δύναμή της. Και ακούγεται. Έτσι κι αλλιώς, οι διχοτομίες μεταξύ ποιότητας και ποπ κουλτούρας, καθώς και μεταξύ αισθητικής και κιτς, δεν είναι καθόλου άσχετες με τον ρατσισμό, τον σεξισμό, την ταξικότητα. Είτε αυτ@ που τις εκφράζουν το συνειδητοποιούν είτε όχι.

Τέλος, θα σας εξομολογηθώ πως ούτε εγώ άκουγα Ελένη Φουρέιρα. Χαίρομαι που όλος αυτός ο πόλεμος εναντίον της με έκανε να τη μάθω. Τις τελευταίες μέρες, πέρα από όλα τα πιο πάνω, άκουσα πολλές φορές το Φουέγκο. Το βάζει και η έφηβη κόρη μου στο αυτοκίνητο στις διαδρομές μας. Και παρατήρησα πως με ανεβάζει. Πολύ περισσότερο από όλα τα ψαγμένα κομμάτια που ακούω και που, ας είμαστε ειλικρινείς, συνήθως είναι είτε δακρύβρεχτα είτε θυμωμένα. Και ναι, έχουν κι εκείνα τη δύναμή τους. Όπως έχει και το Φουέγκο τη δική του όμως. Και ίσως να χρειάζεται να ακούμε συχνότερα και πιο ανεβαστικά κομμάτια. Εγώ τουλάχιστο το χρειάζομαι. Αυτό που δεν χρειάζομαι είναι οι διχοτομήσεις και το μίσος.