8η Μάρτη: Ποια μέρα; Ποιες γυναίκες;

[Τρία χρόνια πριν, 7 μέρες αφότου η σελίδα μας βγήκε ‘στον αέρα’, θυμάμαι την πρώτη έντονη διαφωνία με επισκέπτη μας στο facebook, σχετικά με τη μέρα της γυναίκας. Το θέμα αξίζει λοιπόν ν’ αναλυθεί για μια πιο σφαιρική εικόνα.]

Ιστορία
Η πρώτη φορά που αναφέρθηκε ιστορικά κάποιο γεγονός με τον τίτλο αυτόν, ήταν το 1909, όταν Σοσιαλιστικό Κόμμα Αμερικής οργάνωσε γυναικεία δράση σε μνήμη της μαζικής διαδήλωσης γυναικών μελών του Διεθνούς Σωματείου Εργατριών Ενδυμάτων* οι οποίες πάλευαν για την καλυτέρευση των άθλιων συνθηκών εργασίας τους. Την επόμενη χρονιά, στο δεύτερο Συνέδριο της Σοσιαλιστικής Διεθνούς Γυναικών (1910, Κοπεγχάγη) οι συμμετέχουσες όρισαν μια μέρα τον χρόνο αφιερωμένη στις γυναίκες προκειμένου να αυξηθεί η υποστήριξη στους αγώνες για την ψήφο, τα ίσα δικαιώματα στην εργασία, τη συμμετοχή στα κοινά κ.ο.κ..

Τα αμέσως επόμενα χρόνια, η μέρα αυτή τηρήθηκε σε διαφορετικές ημερολογιακές μέρες σε αρκετές χώρες, με απεργίες, διαδηλώσεις και εκδηλώσεις πάντα σχετικές με το δικαίωμα στην ψήφο και την εργασία. Το 1914 τις κινητοποιήσεις της ημέρας στο Λονδίνο ακολούθησε η σύλληψη της Sylvia Pankhurst, σημαντικής σουφραζέτας, ενώ στις 8 Μάρτη του 1917, οι διαδηλώσεις για τη μέρα της γυναίκας στην Αγία Πετρούπολη λειτούργησαν ως αρχή των γεγονότων του Φλεβάρη του 1917, αρχή της επανάστασης.

Μετά τη ρώσικη επανάσταση, η Μπολσεβίκα επαναστάτρια Alexandra Kollontai ως Κομισσάρια Κοινωνικής Πρόνοιας, καθιέρωσε τη μέρα της γυναίκας ως επίσημη εθνική εορτή και τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν κι άλλες κομμουνιστικές και σοσιαλιστικές χώρες όπως η επαναστατική Ισπανία (1936) και η Κίνα (1949). Τα Ηνωμένα Έθνη καθιέρωσαν την 8η Μάρτη ως μέρα της γυναίκας το 1977 κι από τότε άρχισαν να την τηρούν ως επίσημη εορτή πολλές δυτικές χώρες.

Παρόν
Παρά τις ρίζες της ημέρας σε επαναστατική και αντικαπιταλιστική σκέψη, η 8η Μάρτη τις τελευταίες δεκαετίες είναι μια μέρα που ο κόσμος πατρονάρει εντόνως τις γυναίκες δίνοντάς τους λουλουδάκια ή κάρτες, μια μέρα που η μαμά δεν θα πλύνει τα πιάτα, μια μέρα που γενικώς τηρούνται και αναπαράσσονται όλα τα πατριαρχικά και σεξιστικά στερεότυπα που δημιουργεί η κοινωνία για το τι σημαίνει να είσαι γυναίκα.

Η πλέον άνευρη, πλήρως απολιτίκ αυτή «γιορτή» επικεντρώνεται στη στερεοτυπική νόρμα και γιορτάζει την πατριαρχικά χτισμένη εικόνα της γυναίκας, της γηγενούς, σις, χωρίς αναπηρία, στρέιτ γυναίκας, αφήνοντας για άλλη μια φορά στο περιθώριο κάθε γυναίκα που δεν χωράει σ’ αυτό το πολύ συγκεκριμένο κουτάκι. Συνήθως οι άντρες καλούνται να γιορτάσουν τις μανάδες, τις γυναίκες, τις κόρες και τις αδερφές τους (γιατί ως γνωστόν οι άντρες αντιλαμβάνονται τις γυναίκες μόνο αναφορικά με τους εαυτούς τους -__-).

Ταυτόχρονα, σύντροφοι και άντρες του χώρου, μας επιπλήττουν όταν εκφράζουμε τη δυσαρέσκειά μας γι’ αυτήν τη «γιορτή», θυμίζοντάς μας τις επαναστατικές τις αρχές, αγνοώντας την πολυπλοκότητα του γυναικείου βιώματος και κλείνοντας μάτια και αυτιά απέναντι στην πραγματικότητα του τι ουσιαστικά πρεσβεύει σήμερα η μέρα αυτή.

—

Προσωπικά δεν ξέρω αν οι «παγκόσμιες μέρες» έχουν το νόημα που θα ήθελαν να έχουν πέραν από το να αισθάνονται καλά κάποιες διασημότητες στηρίζοντας κάτι μπροστά στους φακούς -απλώς υπάρχει μια μέρα που όλ@ προσποιούνται πως τους ενδιαφέρει ένα θέμα και την επομένη ξαναμπαίνει στη θέση του σε κάποιο ράφι αδιαφορίας. Οι γυναίκες είναι ο μισός πληθυσμός της γης· ζουν παντού, έχουν πολλά πρόσωπα, ακόμη περισσότερα βιώματα και το να τις μειώνουμε σε ένα πράμα που το γιορτάζουμε μια μέρα τον χρόνο είναι φοβερά υποτιμητικό. Διότι δεν πρόκειται για μέρα π.χ. των επιτευγμάτων των γυναικών, αλλά για τη μέρα «των γυναικών», λες και οι γυναίκες είναι κάτι που αν δεν είχε μέρα θα το ξεχνάγαμε, δεν θα υπήρχε.

Μπορούμε λοιπόν να ελπίζουμε ότι κάποτε δεν θα χρειάζεται να έχουν οι γυναίκες (μαζί με τα παιδιά, τα απειλούμενα ζώα και τις σπάνιες ασθένειες) ειδική μέρα κι ως τότε μπορούμε κάθε 8η Μάρτη να θυμόμαστε πώς ξεκίνησε και πώς κατέληξε αυτή η μέρα, χωρίς ποτέ να σταματήσουμε τους διαθεματικούς μας αγώνες για ΟΛΕΣ τις γυναίκες, ακόμη κι όταν αυτές δεν εμπίπτουν στις πατριαρχικά αποδεκτές κατηγορίες.

*Το σωματείο αυτό ήταν από τα πρώτα που κέντραρε στη συμμετοχή των γυναικών και έπαιξε μεγάλο ρόλο στην ιστορία των σωματείων και τη διεκδίκηση των εργασιακών δικαιωμάτων στην Αμερική.

Έντιτ του 2017 για να προσθέσω ένα απόσπασμα από εξαιρετικό ξέσπασμα της Louise Michel:

Στην Ελλάδα του 2017 όπου ακόμη συζητάμε ακόμη και με αναρχικούς άντρες για το αν ο φεμινισμός είναι ντεμοντέ, για το αν υπάρχει ζήτημα σεξισμού, για το αν έχει εξαλειφθεί η πατριαρχία (είναι τόση η γελοιότητα των επιχειρημάτων υπέρ της μη ύπαρξης πατριαρχίας πλέον κι όμως, δεν μπορούμε πια να γελάμε διότι πονάμε), η 8η Μαρτίου είναι μια καλή αφορμή για να σταθούμε απέναντι σε κάθε σεξιστή (τον πατέρα, τον αδερφό μας, τον σύντροφό μας, το αφεντικό μας, τον συνάδελφο που μας καλημερίζει με σάλια που στάζουν, τον περαστικό που σφυρίζει επειδή “του αρέσουμε” σαν να μας κάνει χάρη, τον κάθε μαλάκα που πουλάει τρελλίτσα ως προνομιούχος διότι ενοχλείται από τη φασαρία που κάνει η αντίδρασή μας) και να ονειρευτούμε ώστε να πραγματώσουμε έναν κόσμο ισότητας και ελευθερίας για όλες.

Περισσότερο διάβασμα:
– Σύντομη ιστορία της Σοσιαλιστικής Διεθνούς των Γυναικών | Socialist International Women
– “Ημέρα της Γυναίκας”: το ετήσιο πλυντήριο κάθε σεξιστή | Louise Michel
– Ιστορία της ημέρας | ΟΗΕ
– Ιστορία της Σοσιαλιστικής Διεθνούς των Γυναικών | Wikipedia
– Κείμενο της Kollontai στην εφημερίδα Pravda για τη μέρα της γυναίκας | Marxists.org