Προ ημερών εμφανίστηκε στο Protagon άρθρο του Λύο Καλοβυρνά σχετικά με τον γλωσσικό σεξισμό. Γίνεται ανάλυση των προβλημάτων που δημιουργεί η διαρκής χρήση του αρσενικού ως συμπεριληπτικού και σωστά σημειώνεται ότι «η αυτόματη χρήση του αρσενικού θεωρείται «φυσική» και επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αντιμετωπίζουμε τον άντρα ως κανόνα (άνθρωπος) και τη γυναίκα ως εξαίρεση (-άνθρωπος) (με τις αντίστοιχες κοινωνικές συνέπειες)».
Το δεύτερο κομμάτι του κειμένου είναι μια απόπειρα ανάλυσης των εναλλακτικών προτάσεων απέναντι σ’ αυτήν ακριβώς την ανισότητα. Όπως σωστά σημειώνει ο Καλοβυρνάς, άλλες γλώσσες -όπως η αγγλική- που βασίζονται πολύ λιγότερο σε δηλωτικά γένους, έχουν μεγαλύτερο εύρος διορθώσεων του προβλήματος.
Σε μια γλώσσα όμως όπως τα ελληνικά, ποια η απάντηση; Κάποι@ χρησιμοποιούν στον γραπτό και προφορικό λόγο το θηλυκό ως συμπεριληπτικό, αντί του αρσενικού. Όσο ρηξικέλευθη κι αν ακούγεται η πρόταση αυτή, είναι παρ’ όλ’ αυτά μια αντιστροφή της έμφυλης επιβολής στη γλώσσα. Εκτός του προφανούς (ότι π.χ. είναι ίσως προβληματικό για έναν σις άντρα ν’ αυτοπροσδιορίζεται ως κάτι για το οποίο δεν έχει ιδέα -διαδικασία οικειοποίησης με το ζόρι δηλαδή), ξέρω ανθρώπους που δεν αισθάνονται άνετα να περιληφθούν στο θηλυκό, ανάμεσά τους και άτομα που έχουν παλέψει πολύ να το ξεφορτωθούν. Δεν θα αισθανόμουν άνετα να συμπεριλάβω στο θηλυκό π.χ. έναν τρανς άντρα που παλεύει να διεκδικήσει το αρσενικό για τον εαυτό του. Αντίστοιχα, δεν θα ήθελα να επιβάλλω γένος σε άτομα που αισθάνονται πως τα γένη δεν τα περιλαμβάνουν καθόλου.
Μια λύση ευκολίας λοιπόν έχει παρουσιαστεί στη χρήση του «@». Όταν αυτό αντικαθιστά έμφυλες καταλήξεις, άρθρα κ.ο.κ., είναι μια ικανοποιητική πρόταση, τουλάχιστον για τον γραπτό λόγο. Η χρήση του ξεκίνησε από λατίν@ς του χώρου που είχαν την ιδέα να αντικαταστήσουν μ’ αυτό τις δικές τους έμφυλες καταλήξεις (τα ισπανικά έχουν μπόλικο έμφυλο κι αυτά). Οι ίδι@ πρότειναν στ’ αγγλικά η κατάληξη να προφέρεται «ow» (όπως στο «how»).
Ας εξετάσουμε λοιπόν κι εμείς τις κριτικές απέναντί του:
1. Όταν κάποι@ το διαβάζει δεν καταλαβαίνει τι σημαίνει
Αυτό είναι καθαρά θέμα συνήθειας. Μετά τις πρώτες παραγράφους, άντε να σου πω και μετά το πρώτο κείμενο, έχεις συνηθίσει και ξέρεις πολύ καλά τι σημαίνει. Για πολλ@ς από μας, πλέον δεν υπάρχει αμφιβολία, δεν μπαίνει το μυαλό καν στη διαδικασία να αντικαταστήσει με κατάληξη η/ο. Είναι απλώς παπάκι.
2. Δεν μπορείς να το προφέρεις
Όπως είπαμε και παραπάνω, η αρχική πρόταση για τ’ αγγλικά και τα ισπανικά είναι ο ήχος «ow». Σε άλλες χώρες με τον καιρό, η πρόταση έγινε να προφέρεται ως y grec, αυτόν τον ήχο δηλαδή που είναι ανάμεσα σε «ε» και «ι». Και πάλι πρόκειται για θέμα συνήθειας. Και να σου πω και κάτι; Ακόμη κι αν δεν μπορείς να το προφέρεις, υπάρχει αυτή η εναλλακτική για τον γραπτό λόγο ΚΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΟ!
3. Αναπαράγει προβλήματα για τα άτομα με αναπηρίες
Κάποιος σχολιαστής μας επέπληξε χρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι το «@» δεν διαβάζεται από τους ρίντερζ που χρησιμοποιούν άτομα με αναπηρίες / προβλήματα όρασης. Μια μικρή έρευνα αποδεικνύει ότι οι βασικοί ρίντερζ (όλες οι φωνές της acapella, το pesto TTS (http://www.e-rhetor.gr/) καθώς και ο αναγνώστης του google translate) το διαβάζουν κανονικά ως παπάκι, π.χ. φεμινιστ παπάκι. Αναγνώστ@ς που έχουν πληροφορηθεί για τη χρήση του δεν έχουν λοιπόν κανένα πρόβλημα.
4. Είστε ηλίθιες
Αυτό δεν είναι επιχείρημα.
Ακόμη και στις χώρες που η γλώσσα τους το κάνει πιο εύκολο να βρεθεί υποκατάστατο -ο Καλοβυρνάς αναφέρει το Σουηδικό «hen»- υπήρξε μεγάλη δυσκολία μετάβασης, με γκρίνιες, άτομα που φώναζαν για πολιτική ορθότητα, μισογύνηδες και φοβικούς που επέμειναν ότι θα το πολεμήσουν κ.ο.κ. Δεν είναι σε καμία γλώσσα εύκολο να βρεις υποκατάστατο, σε καμία γλώσσα να ξεφορτωθείς τον μισογυνισμό που υπάρχει εμποτισμένος στο 100% του κοινωνικού πλέγματος. Άρα ΥΠΟΜΟΝΗ και όλα μπορούμε να τα συνηθίσουμε!
Για μένα προσωπικά, το «@» είναι ένα σύμβολο που σε υποχρεώνει να σταματήσεις. Σε υποχρεώνει να κάνεις μια παύση όταν διαβάζεις και να σκεφτείς τι και γιατί. Ναι, δεν είναι τέλειο, δεν είναι ούτε καν ιδανικό ίσως. Μέχρι όμως να σκεφτούμε μια καλύτερη, πιο συνολική λύση, είναι το πιο εύχρηστο και αξίζει η προσπάθεια που χρειάζεται να κάνουμε για να του δώσουμε μια ευκαιρία.
Με σαστίζει καμιά φορά η άνεση με την οποίαν κατηγορούμε το «@». Επιπλέον, το άρθρο του Καλοβυρνά εμφανίστηκε στο Protagon, ένα εντελώς μέινστριμ μέσο, όπου η πρώτη έκθεση που θα έχει μεγάλη μερίδα ατόμων που δεν έχουν επαφή με τον ακτιβισμό ή το λεξιλόγιό του, θα είναι αμέσως αρνητική, προδιαθέτοντάς τ@ς αρνητικά εξ αρχής.
Ίσως θα έπρεπε να είμαστε λιγάκι πιο απαλ@ μαζί του μέχρι να βρεθεί η τέλεια, ολοκληρωμένη και εύχρηστη λύση που όλ@ λαχταράμε.
Περισσότερο διάβασμα:
– Λατίν@: μια πρόταση | NPR
– Έμφυλα ουδέτερη γλώσσα | Non-Binary.com
– Γλωσσάρι | ΚΣ
Καμένα Σουτιέν 
A.N.
11/03/2016
“Επιπλέον, το άρθρο του Καλοβυρνά εμφανίστηκε στο Protagon, ένα εντελώς μέινστριμ μέσο, όπου η πρώτη έκθεση που θα έχει μεγάλη μερίδα ατόμων που δεν έχουν επαφή με τον ακτιβισμό ή το λεξιλόγιό του, θα είναι αμέσως αρνητική, προδιαθέτοντάς τ@ς αρνητικά εξ αρχή”.
Τα άτομα που έχουν ήδη σχολιάσει (έχω κι εγώ ένα σχόλιο pending σε διαφορετική κατεύθυνση προφανώς) είναι αρνητικά όχι μόνο ως προς το παπάκι, αλλά προς ΟΠΟΙΑΔΗΠΟΤΕ κουβέντα αναδεικνύει τον υποδόριο σεξισμό της γλώσσας μας. Δεν αντιλαμβάνονται την ουσία του θέματος, η οποία είναι ότι η γλώσσα μας μάς «βοηθάει» (μαζί με χίλια δυο άλλα πράγματα) να αντιλαμβανόμαστε τον άνδρα ως άνθρωπο και (παν-) ανθρώπινο και τη γυναίκα ως εξαίρεση, ως υποσύνολο και αρχίζουν να αραδιάζουν ουσιαστικά που είναι στο θηλυκό γένος, ως αντιστάθμισμα …ή κάτι τέτοιο τελοσπάντων
50ft queenie
11/03/2016
Ναι, το είδα. Αυτό δεν αλλάζει αυτό που λέω. Είναι άσχημο και καταδεικνύει το επίπεδο των αναγνωστών, αλλά όταν γράφεις για ένα τόσο ευρύ κοινό, σίγουρα υπάρχουν και άνθρωποι που θα το σκεφτούν (όχι μόνο δηλαδή οι μικρονοϊκοί που συνήθως σπεύδουν να σχολιάσουν αρνητικά) και είναι κρίμα για αυτό το θέμα να έρχεται στην προσοχή του κόσμου ήδη μέσα από αρνητική κριτική.
A.N.
11/03/2016
Δεν το αλλάζει όχι.
Πράγματι -πρώτοι- πιθανότατα θα σπεύσουν να απαντήσουν οι έχοντες (διαμορφωμένη) άποψη είτε αρνητικά, είτε θετικά ..προσπαθώντας οι μεν να πείσουν τους δε και τούμπαλιν, με όποιο τρόπο κρίνουν σκόπιμο, ενώ ταυτοχρόνως υπάρχει η silent magority που διαβάζει και δεν σχολιάζει.
Είναι θετικό που εγείρεται το θέμα ακόμη και εκεί, αλλά για να είμαι ειλικρινής δεν αντιλαμβάνομαι γιατί εγείρεται εις βάρος ή μάλλον στις «πλάτες» του περιβόητου παπακίου.
Nikos
12/03/2016
Οι έμφυλες διακρίσεις, οι σχετικές με τη γλώσσα, θα εξαλειφθουν ή τουλάχιστον θα περιοριστουν, οταν ολες οι κατηγοριες σεξουαλικου ή όποιου άλλου προσανατολισμου βρουν την αναλογη αντιπροσωπευση τους σε αυτήν και όχι οταν ολοκληρωτικα αποσιωποιηθουν. Η εξωθεν και ανωθεν επιβολη ενος σηματος [βλεπε @] ως δηλωτικου καθε προσανατολισμου ή αυτοπροσδιορισμου προυποθετει και προδιδει μια κοινωνια αφυλη και οχι μια τετοια που σεβεται καθε διαφορετικοτητα και ενδιαφερεται να της αφιερώσει δίκαια στο συμβολικό επίπεδο τον χωρο που της αναλογει. Εχουν αραγε αναρωτηθει τα άτομα που προωθουν τη χρηση αυτού του νεόκοπου συμβόλου οτι , εστω και ακούσια έστω και στη βάση των αγνων τους προθεσεων, απαγορεύουν (ρατσιστικά ίσως;) το δικαιωμα καθε ομαδας να αναπαρασταθει στη γλώσσα ως αυτο που ειναι; ως κατι δηλαδη διαφορετικο; Η απάντηση στην ανομοιογενεια, την ανομοιομορφια, την ετεροτητα, τη διαφορετικοτητα ακομη και την αποκλιση ποια ειναι ακριβως; αναμεσα στο όλες/οι ή κανεις/μια επιλεγεται το κανεις/μια. Μια ισοτητα δηλαδη του πυθμενα και οχι της κορυφης. Η ευκαιρια η οποια δινεται στο @ ειναι θεωρω προς τη λαθος κατευθυνση. προσπαθει να πολεμησει τη διακριση κινουμενο οιονει ρατσιστικα…επιχειρει διαμεσου της γλωσσας να ουδετεροποιησει μια κοινωνια που, ακόμη και αν δεν προσδιοριζεται αποκλειστικα και μονο απο δυο φυλα/γενη, σιγουρα δεν ειναι αφυλη.
50ft queenie
25/06/2017
Γεια σου Νίκο,
Το άρθρο εξηγεί αρκούντως ποια είναι η προσέγγισή μας στη χρήση του «@» και θα προτείναμε να το ξαναδιαβάσεις γιατί φαίνεται να σχολιάζεις σε άσχετα πράγματα από αυτά που λέμε.
Καλή συνέχεια.