Η κρίση των πατριαρχικών αρρενωποτήτων, η αντρική βία και οι άντρες σύμμαχοι

Σημείωση: Σε κανένα σημείο του κειμένου δεν περιλαμβάνονται αποσπάσματα από τον κακοποιητικό λόγο που χρησιμοποιείται από τις ομάδες που αναφέρονται. Η επιλογή είναι συνειδητή για ν’ αποφευχθεί η ενδυνάμωση αυτού του λόγου. Τα λινκ που είναι διαθέσιμα στο τέλος του άρθρου θα σας οδηγήσουν σε πολλές σελίδες που περιέχουν τέτοιον λόγο.

The crisis facing men is not the crisis of masculinity, it is the crisis of patriarchal masculinity.
― bell hooks, The Will to Change: Men, Masculinity, and Love

Το πρόσφατο τρομοκρατικό μισογύνικο χτύπημα στο Isla Vista της Καλιφόρνια, έφερε στο κέντρο της συζήτησης το βίαιο «κίνημα» των MRAs (Men’s Rights Activism) -ένα θέμα που εδώ και χρόνια απασχολεί όλ@ς όσ@ς κινούμαστε στις φεμινιστικές γωνιές του ίντερνετ.

Αν και το ψευδοκίνημα αυτό είναι εξαιρετικής σημασίας για την κατανόηση κάποιων κοινωνικών φαινομένων, είναι άδικο να είναι το κύριο θέμα όταν συζητάμε το ζήτημα των αντρών στην πατριαρχία.

Έτσι θα κάνουμε μια απόπειρα να συγκεντρώσουμε εδώ κάποια βασικά στοιχεία για τους άντρες, τις πατριαρχικές αρρενωπότητες αλλά και θα προσπαθήσουμε να συνοψίσουμε τα βασικά στοιχεία για την καταστροφική ιντερνετική κουλτούρα των MRAs και των PUAs.

1. Η πατριαρχική καταπίεση των αντρών

(Στο σχετικό μας λήμμα «Βλάπτει η πατριαρχία τους άντρες;» γίνεται μια πρώτη απόπειρα εξήγησης των αρνητικών επιπτώσεων της πατριαρχίας στους άντρες και είναι καλό αρχικό ανάγνωσμα.)

Οι πατριαρχικές, ετεροκακονικές αρρενωπότητες διατίθενται στους άντρες με έναν άκαμπτο και απόλυτο τρόπο που απαγορεύει τις αποκλίσεις και τιμωρεί αυστηρά, έντονα και βίαια τις παραβάσεις αυτών των κανόνων.

Μέσα από τη διαθεματική οπτική κάποιων σύγχρονων φεμινισμών, το ζήτημα των αντρών είναι πολύ σημαντικό. Όχι απλώς γιατί ο φεμινισμός αντιτίθεται στις καταπιέσεις, αλλά και γιατί υπάρχει η κατανόηση πως δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική απελευθέρωση των γυναικών χωρίς την ουσιαστική και βαθιά απελευθέρωση των αντρών.

Η bell hooks στο βιβλίο της The Will to Change: Men, Masculinity and Love προσπαθεί να φέρει στην επιφάνεια όλ’ αυτά τα πατριαρχικά στοιχεία που αφαιρούν από τους άντρες τη δυνατότητα να είναι ολοκληρωμένοι, συνειδητοποιημένοι άνθρωποι και την επιβεβλημένη βία και συναισθηματική αποσύνδεση μέσα από την οποία αναγκάζονται να βιώνουν τις ζωές τους.

Οι πατριαρχικές αρρενωπότητες λειτουργούν ως εμπόδια στην αυτοπραγμάτωση των αντρών. Στενά, αυστηρά κουτάκια με προδιαγεγραμμένες τις επιτρεπτές εμπειρίες, αντιδράσεις, συναισθήματα, αναπόφευκτα λειτουργούν ως εμπόδια για την ουσιαστική, βαθιά συνύπαρξη με άλλους ανθρώπους όλων των φύλων.

To create loving men, we must love males. Loving maleness is different from praising and rewarding males for living up to sexist-defined notions of male identity. Caring about men because of what they do for us is not the same as loving males for simply being. When we love maleness, we extend our love whether males are performing or not. Performance is different from simply being. In patriarchal culture males are not allowed simply to be who they are and to glory in their unique identity. Their value is always determined by what they do. In an anti-patriarchal culture males do not have to prove their value and worth. They know from birth that simply being gives them value, the right to be cherished and loved.
― bell hooks, The Will to Change: Men, Masculinity, and Love

Η κουλτούρα του βιασμού, η ομοφοβία και η τρανσφοβία, ο μισογυνισμός και η βαθιά κουλτούρα βίας που όλ@ βιώνουμε, είναι χαρακτηριστικά που βασίζονται κατά πολύ σ’ αυτές τις άκαμπτες πατριαρχικές αρρενωπότητες.

Παράλληλα, η πατριαρχική αντίληψη του αρρενωπού άντρα, αποσιωπεί τη βία που υφίστανται οι άντρες και ποινικοποιεί την έκφραση της θλίψης από αυτά τα βιώματα. Δεν είναι τυχαίο πως οι άντρες που πέφτουν θύματα βιασμού, ενδοοικογενειακής βίας ή άλλων μορφών βίας από γυναίκες ή άντρες, βιώνουν εμπαιγμό, περιθωριοποίηση και εσωτερικεύουν τις ενοχές και τον πόνο που έρχεται με αυτά τα τραυματικά βιώματα.

Η πατριαρχική προταγή μιας αρρενωπής ζωής αποκομμένης από κάθε τύπου συναίσθημα και έκφραση αλλά και η απαγόρευση λήψης κάθε τύπου βοήθειας είναι ο κύριος λόγος που οι άντρες είναι συστηματικά πρώτοι στα ποσοστά μακροχρόνιας κατάθλιψης και αυτοκτονιών.

Όλα αυτά τα πραγματικά στοιχεία, δεν μειώνουν τις εμπειρίες μας, παρά προσπαθούν να λειτουργήσουν ως μια αναγκαία αιτιολόγησή τους. Χωρίς την αποδοχή της δραματικής θέσης των αντρών, η διαθεματική μας οπτική είναι περιορισμένη και το ίδιο και τα αποτελέσματα των κινημάτων μας.

2. Αντρικό προνόμιο, «what about the menz» και «not all men»

Men do oppress women. People are hurt by rigid sexist role patterns. These two realities coexist. Male oppression of women cannot be excused by the recognition that there are ways men are hurt by rigid sexist roles. Feminist activists should acknowledge that hurt, and work to change it—it exists. It does not erase or lessen male responsibility for supporting and perpetuating their power under patriarchy to exploit and oppress women in a manner far more grievous than the serious psychological stress and emotional pain caused by male conformity to rigid sexist role patterns.
― bell hooks, The Will to Change: Men, Masculinity, and Love

Το πραγματικό και σημαντικό κόστος που πληρώνουν οι άντρες μέσα στην πατριαρχία δεν είναι σε καμία περίπτωση δικαιολογία για την ενδυνάμωση μισογύνικων στερεοτύπων, για τη συνέχιση της καταπίεσης των γυναικών και άλλων περιθωριοποιημένων ομάδων, για την άρνηση του αντρικού προνομίου.

Ενώ λοιπόν αναγνωρίζουμε πως η απελευθέρωση των αντρών από τα πατριαρχικά τους δεσμά είναι σημαντικό κομμάτι των φεμινισμών μας, δεν πρέπει να επιτρέπουμε όλες οι κουβέντες μας να κινούνται γύρω από αυτό το ζήτημα. Το θέμα των αντρών χρησιμοποιείται συχνά ως αφορμή για τον εκτροχιασμό πολλών συζητήσεων -χαρακτηριστικό παράδειγμα το ιντερνετικό «what about the menz», μια φράση που είναι πάντα αρχή εκτροχιασμού από το κεντρικό θέμα μιας φεμινιστικής συζήτησης.

Φροντίζουμε να διαμορφώνουμε χώρους ακτιβιστικούς όπου και οι άντρες μπορούν να μοιράζονται το βίωμά τους, χωρίς αυτό να πνίγει και ν’ αποσιωπά τα βιώματα των άλλων φύλων. Ακόμη, προτρέπουμε τους άντρες φεμινιστές και συμμάχους να δημιουργούν τους δικούς τους χώρους όπου μπορούν να συζητούν και να μοιράζονται τα βιώματά τους χωρίς αυτές οι κουβέντες να γίνονται εις βάρος άλλων, εξίσου σημαντικών.

Θεωρούμε πως το πρώτο βήμα για τους άντρες συμμάχους -για το καλό της ισορροπίας τους αλλά και την υγεία του κινήματος, είναι η αναγνώριση του προνομίου τους, η ενδυνάμωση ιδεών ενάντια στην κυριαρχική αφήγηση της πατριαρχίας και η ενεργοποίησή τους για τη διάλυσή της.

Μια ακόμη χαρακτηριστική αντίδραση κάποιων αντρών στις φεμινιστικές συζητήσεις, είναι το «Not All Men!» (Όχι όλοι οι άντρες!). Η τάση να χρησιμοποιείται παντού και πάντα είναι όχι μόνο κουραστική αλλά και αντιπαραγωγική.

Ξέρουμε πως όταν μιλάμε για πατριαρχικές αρρενωπότητες δεν αναφερόμαστε σε ΟΛΟΥΣ τους άντρες. Ξέρουμε πως ΟΛΟΙ οι άντρες δεν είναι βίαιοι, κακοποιητές, εκμεταλλευτές. Δεν χρειάζεται η ‘διόρθωση’ «ναι, αλλά όλοι οι άντρες δεν είναι έτσι». Είναι μια περιττή σημείωση που απλώς εκτροχιάζει τις συζητήσεις από τα πραγματικά θέματα.

3. MRAs, PUAs και η βίαιη κουλτούρα του μισογυνισμού

Είναι σχεδόν αδύνατον ν’ ασχοληθεί κανείς με τους φεμινισμούς στο (κυρίως αγγλόφωνο) ίντερνετ χωρίς να πέσει πάνω σε αυτές τις ανατριχιαστικές ομάδες.

MRM / MRA (Men’s Rights Movement / Men’s Rights Activist): Κίνημα για τα ‘δικαιώματα των αντρών’. Οι ομάδες αυτές είχαν τις απαρχές τους στα παλαιότερα γκρουπ για τα δικαιώματα των πατεράδων -άντρες που διαμαρτύρονταν για τα μειωμένα δικαιώματα των πατεράδων μέσα στο σύστημα των δικαστηρίων που ασχολούνται με διαζύγια και την επιμέλεια των ανήλικων παιδιών.

Παρ’ ό,τι αυτό είναι ένα από τα θέματα με τα οποία ασχολούνται πολλές φεμινίστριες μιας και δημιουργείται μέσα από τις πατριαρχικές πεποιθήσεις πως 1. η γυναίκα αυτόματα πρέπει να παίρνει επιμέλεια γιατί είναι η ‘φυσική’ πάροχος φροντίδας του παιδιού και, 2. η γυναίκα δεν θα εργάζεται ή θα εργάζεται λιγότερο και άρα ο άντρας θα πρέπει να πληρώνει μεγάλα ποσά στήριξης, οι άντρες αυτών των ομάδων επέλεξαν να κατηγορήσουν για όλ’ αυτά, όχι την πατριαρχία, αλλά τις γυναίκες.

Με τα χρόνια, οι λίγες αυτές ομάδες, μετατράπηκαν σε σάιτ και φόρουμ που κατηγορούν τις γυναίκες για όλα τα δεινά του κόσμου, από τον βιασμό μέχρι τους πολέμους και εκφράζουν έναν τύπο μισογυνισμού που είναι τόσο ακραία βίαιος που σαστίζει.

Από το 2012 κι όλας, ο οργανισμός Southern Poverty Law Center (οργανισμός που ασχολείται με θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης από το 1971 και οι έρευνές του θεωρούνται πολύ σημαντικές) έχει χαρακτηρίσει τις ομάδες αυτές των MRAs ως «Hate Groups» -ομάδες μίσους- και τις έχει βάλει σε μια λίστα ομάδων που παρακολουθούν για πιθανές βίαιες επιθέσεις μίσους.

Ο υποτιθέμενος «ακτιβισμός» αυτών των ομάδων περιορίζεται στη συγγραφή βίαιων ποστ στο ίντερνετ και συντονισμένες ηλεκτρονικές επιθέσεις σε γνωστές γυναίκες επαγγελματίες, φεμινίστριες και ακτιβίστριες αλλά και σε σάιτ που διαχειρίζονται άντρες σύμμαχοι.

PUA (Pick-Up Artist) / The Game: Συστηματικό, επαγγελματικό ‘καμάκι. Οι ομάδες αυτές είναι χωρισμένες σε διάφορες υποκατηγορίες υπό τον έλεγχο κάποιων «ειδικών» που αυτοχαρακτηρίζονται γκουρού του καμακιού.

Η αρχή αυτών των ομάδων ήταν το βιβλίο The Game (Το Παιχνίδι) όπου έθετε ‘κανόνες’ για το καμάκι. Εκτός από την μισογύνικη και βίαιη ορολογία των PUAs υπάρχουν ‘τεχνικές’ και οδηγίες που είναι πέρα για πέρα κακοποιητικές. Οι ‘γκουρού’ αυτοί στηρίζουν και ενδυναμώνουν τη μείωση όλων των γυναικών σε σεξουαλικά αντικείμενα προς κατάκτηση και τη μείωση όλων των αντρών σε μηχανικούς κατακτητές.

Little boys learn early in life that sexuality is the ultimate proving ground where their patriarchal masculinity will be tested (…) The more intense the pain of fear, unworthiness, and feeling unlovable becomes, the more obsessive becomes the need to have a sexual interaction.
― bell hooks, The Will to Change: Men, Masculinity, and Love

Η βασική ιδέα που βρίσκουμε κάτω απ’ αυτές τις τεχνικές «κατάκτησης» είναι πως οι γυναίκες οφείλουν να είναι διαρκώς σεξουαλικά διαθέσιμες προς κάθε άντρα που τις επιθυμεί. Η πλήρης αντικειμενοποίηση αυτή δημιουργεί την ιδέα σ’ αυτούς τους άντρες πως έχουν δικαίωμα πάνω σε όλα τα γυναικεία σώματα. Η πιθανή αδυναμία τους να ‘κατακτήσουν’ βρίσκει τρόπο έτσι να μην εσωτερικεύεται ως αποτυχία, παρά να αποδεικνύει την ‘κακία’ των γυναικών που δεν υποτάσσονται στη φυσική τους θέση ως σεξουαλικά αντικείμενα.

Στο σάιτ We Hunted The Mammoth (πρώην Manboobz) ο David Futrelle (δημιουργός και διαχειριστής) κάνει εδώ και χρόνια μια σημαντική δουλειά για τη συγκέντρωση και ανάλυση των χειρότερων MRA και PUA ποστ. (Προσοχή! Όλο το σάιτ είναι εξαιρετικά triggering και προτείνουμε να το διαβάζετε λίγο λίγο.)

Η κουλτούρα αυτών των ομάδων είναι εξαιρετικά βίαιη και περιέχει τα πιο ακραία μισογύνικα κείμενα που μπορεί κανείς να φανταστεί. Το φαινόμενο αυτών των ομάδων στηρίζεται πάνω στην απογοήτευση νεαρών αντρών με τις ζωές τους -μια απογοήτευση που βασίζεται στην αποτυχία των καπιταλιστικών και πατριαρχικών υποσχέσεων της κοινωνίας- και μετατρέπει την απογοήτευση αυτή σε βίαιο μίσος προς τις γυναίκες, τον φεμινισμό και κάθε τύπου κίνημα κοινωνικής δικαιοσύνης.

Ήταν αναπόφευκτο λοιπόν πως κάποια στιγμή θα βλέπαμε ένα βίαιο, δολοφονικό χτύπημα από κάποιον άνθρωπο που γαλουχήθηκε μέσα σ’ αυτήν την κουλτούρα. Ο Elliot Rodger ήταν μέλος κάποιων τέτοιων ομάδων και τα βίντεό του καθώς και το μανιφέστο των 140 σελίδων που άφησε πίσω του ήταν γεμάτα με τη φρασεολογία μίσους που συναντάμε στις ομάδες αυτές στην πιο ακραία της μορφή.

Πριν από αυτόν, προηγήθηκε ο τρομοκράτης Breivik του οποίου το μανιφέστο ήταν επίσης γεμάτο με την ίδια φρασεολογία και ενδείξεις μισογυνισμού -η αγωνία του άλλωστε πως η χώρα του είχε γίνει άντρο φεμινιστριών κ.ο.κ. ήταν ένας από τους λόγους για την επίθεσή του.

Πριν ακόμη κι από αυτόν, προηγήθηκαν πολλές άλλες επιθέσεις με ιστορικά πιο πρόσφατη εκείνες του 2012 με θύματα γυναίκες και θύτη αντιφεμινιστή και του 2009 πάλι στην Αμερική όπου ο δολοφόνος πυροβόλησε 13 γυναίκες μέσα σε ένα γυμναστήριο και το μανιφέστο του ήταν σχεδόν πανομοιότυπο με εκείνο του Rodger και πιο γνωστή εκείνη του 1989 στο École Polytechnique του Μοντρεάλ, όπου ο δολοφόνος Lépine ξεχώρισε τις μαθήτριες από τους μαθητές και πυροβόλησε όλες τις γυναίκες με την κατηγορία πως «οι φεμινίστριες κατέστρεψαν τη ζωή του» και μισούσε τις γυναίκες.

Όλες οι επιθέσεις αυτές είχαν δράστες νεαρούς άντρες που ασπάζονταν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τις αξίες αυτού του νέου κινήματος του βίαιου μισογυνισμού και οι επιθέσεις μίσους τους δεν μπορούν παρά να χαρακτηρίζονται από αυτόν τον μισογυνισμό. Είναι αφελές να αγνοήσουμε αυτό το ιντερνετικό κίνημα ως κάτι περίεργο, δυσάρεστο αλλά άκακο -μιας και είναι στο ίντερνετ- γιατί έχουμε δει ξανά και ξανά την κουλτούρα αυτή να μπαίνει άμεσα στη ζωή μας.

Στην Ελλάδα, το ‘κίνημα’ αυτό, των αντρών που άστοχα κατηγορούν τις γυναίκες και τον φεμινισμό για όλα τα κακά που βιώνουν σε μια καπιταλιστική, ετεροκανονική πατριαρχία, είναι αρκετά περιορισμένο και η οργανωμένη ιντερνετική παρουσία του είναι ακόμη σε αρχικό στάδιο.

Θα ήταν όμως λάθος να υποθέσουμε πως οι απόψεις αυτές περιορίζονται σ’ αυτά τα γελοία σάιτ. Η ευκολία του ίντερνετ είναι πως δεν χρειάζεται να σε περιορίζει η γλώσσα σου για να συμμετέχεις σε κοινότητες και οι MRA & PUA κοινότητες στο ίντερνετ κατοικούνται από ανθρώπους από όλον τον κόσμο. Δεν είναι σπάνιο λοιπόν πλέον να συναντάμε νεαρούς άντρες στο ελληνόφωνο ίντερνετ που αναπαράγουν την ίδια βιτριολική φρασεολογία, τα ίδια αβάσιμα ‘επιχειρήματα’, τις ίδιες βίαιες και επικίνδυνες μισογύνικες φαντασιώσεις.

4. Για έναν επιτυχημένο ακτιβισμό

The core of feminist masculinity is a commitment to gender equality and mutuality as crucial to inter-being and partnership in creating and sustaining of life. Such a commitment always privileges nonviolent action over violence, peace over war, life over death. (…) Feminist masculinity tells men that they become more real through the act of connecting with others, through building community.
― bell hooks, The Will to Change: Men, Masculinity, and Love

Οι σύγχρονοι διαθεματικοί φεμινισμοί δεν μπορεί παρά να περιέχουν αναζητήσεις, συζητήσεις και αναλύσεις για τις αρρενωπότητες ως σημαντικό τμήμα της θεωρίας του κινήματος και αναπόσπαστο κομμάτι του φεμινιστικού ακτιβισμού μας.

Η στήριξη των συμμάχων μας είναι σημαντική όχι μόνο για τη δική τους υγιή ζωή αλλά και για τη δική μας, για το μέλλον των κινημάτων μας και για ένα μέλλον που περιλαμβάνει την απελευθέρωση όλων μας. Εργαζόμαστε μαζί για την εξάλειψη της χειρότερης έκφανσης του βίαιου μισογυνισμού που μας περιβάλλει στην καθημερινότητά μας.

Οι αγώνες είναι παράλληλοι και κοινοί: αναγνωρίζουμε την πολυπλοκότητα των πατριαρχικών καταπιέσεων, στηρίζουμε τους άντρες συμμάχους και περιμένουμε και από εκείνους να παράξουν φεμινιστικό έργο με σεβασμό προς όλ@ς, για την απελευθέρωσή τους, για την ίδια τους την επιβίωση.

Ultimately the men who choose against violence, against death, do so because they want to live fully and well, because they want to know love. These are the men who are true heroes, the men whose lives we need to know about, honor, and remember.
― bell hooks, The Will to Change: Men, Masculinity, and Love

Περισσότερο διάβασμα:

*ΠΡΟΣΟΧΗ!* Σε πολλά από τα παρακάτω λινκ περιέχεται λόγος κακοποιητικός και triggering σε πολλά επίπεδα

– bell hooks, The Will to Change: Men, Masculinity, and Love | Quotes
– bell hooks, The Will to Change: Men, Masculinity, and Love | Google Books

Για την πατριαρχική καταπίεση των αντρών:
– Βλάπτει η πατριαρχία τους άντρες; | Καμένα Σουτιέν
– Μια λίστα με προβλήματα των αντρών που ήδη προσπαθεί να λύσει ο φεμινισμός | Καμένα Σουτιέν
– XY Online | Men, Masculinities and Gender Politics
– Boys, Masculinity and Gender Stereotypes | The Achilles Effect
– A Male Survivor Breaks His Silence | Fred Pelka
– A call to men | Tony Porter
– Tough Guise: Violence, Media and the Crisis in Masculinity | Jackson Katz
– Boys Will Be Boys: Deconstructing Masculinity and Manhood | Michael Kimmel

Για τον εκτροχιασμό των φεμινιστικών συζητήσεων από άντρες:
– What’s wrong with saying that things happen to men, too? | Finally, A Feminism 101
– #NotAllMen: How Discussing Women’s Issues Gets Derailed | Phil Plait
– Not All Men: A Brief History of Every Dude’s Favorite Argument | Jess Zimmerman
– Not All Men, But Still Too Many Men | Chuck Wendig
– NotAllMen Defense Explained | John Scalzi

Για τη βίαιη κουλτούρα των MRAs και PUAs:
– Misogyny: The Sites | Southern Poverty Law Center Intelligence Report, Spring 2012
– Responding to men’s rights groups | XY Online: Men, Masculinities and Gender Politics
– MRA Glossary | We hunted the mammoth
– Intro to the Mens Rights Movement | We hunted the mammoth
– What is an MRA? | Shakesville

Για την πρόσφατη δολοφονική μισογύνικη επίθεση:
– Let’s call the Isla Vista killings what they were: misogynist extremism | Laurie Penny
– Why Elliot Rodger’s misogyny matters | We hunted the mammoth
– Elliot Rodger’s California shooting spree: further proof that misogyny kills | Jessica Valenti
– #YesAllWomen – the reply to the shootings | Daily dot
– YesAllWomen as seen by a man | Twitter
– Anti woman site predicts more deaths | Think Progress
– Gunman in California Mass Shooting, was influenced by the «Men’s Rights Movement» | Daily Kos
– Dead if you do, Dead if you don’t | Dr. Jill McDevitt