Γνωρίσαμε τη Φανή, η οποία θέλησε να μιλήσει για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες Ρομά. Αρχικά της προτείναμε να της πάρουμε συνέντευξη και μας απάντησε «κι αν εσείς δε με ρωτήσετε αυτά που έχω σκοπό να πω;». Προτίμησε λοιπόν να γράψει μόνη της ένα κείμενο και μας φάνηκε εξαιρετική η ιδέα.
_____________________________________________________________
Το όνομα μου είναι Φανή και είμαι μια γυναίκα Ρομά. Η περίπτωση μου είναι μάλλον εξαίρεση, γιατί είχα την τύχη να τελειώσω το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, να μάθω οδήγηση, ακόμα και λίγα Αγγλικά, κάτι που οι περισσότερες γυναίκες Ρομά δεν έχουν την ευκαιρία να πετύχουν στη ζωή τους. Υπάρχουν πολλές καταστάσεις που περιορίζουν τις επιλογές μας και που μας καταπιέζουν.
Πολλές φορές με ρωτάνε αν οι Τσιγγάνες θεωρούνται κατώτερες από τους άντρες τους και αν καταπιεζόμαστε από την κουλτούρα ή τον τρόπο ζωής μας. Αυτό με κάνει να σκέφτομαι: άραγε οι μη Τσιγγάνες έχουν πλήρη ελευθερία στο τι θα κάνουν στη ζωή τους ή στον τρόπο που σκέφτονται; Προσωπικά πιστεύω ότι υπάρχουν πράγματα και συνήθειες που μας καταπιέζουν, αλλά είναι δική μας υπόθεση να δούμε ποια είναι αυτά και πώς μπορούμε να τα αλλάξουμε.
Όμως δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα γίνει αυτό, αν δεν αλλάξουν πρώτα οι βασικές συνθήκες της ζωής μας. Όποιοι πιστεύουν ότι για τα προβλήματα μας ευθύνεται η κουλτούρα μας, δε βλέπουν ή δε θέλουν να δουν ότι υπάρχει κάτι που λέγεται κοινωνικός αποκλεισμός. Το ότι στην περιοχή που μένουμε δεν περνάει ούτε λεωφορείο για το κέντρο της πόλης και πρέπει να περπατήσω μιάμιση ώρα αν χρειαστεί να πάω τα παιδιά μου στο νοσοκομείο, είναι αποτέλεσμα της κουλτούρας μου ή του κοινωνικού αποκλεισμού;
Επίσημα το κράτος λέει ότι προσπαθεί να «μας βοηθήσει» μέσα από διάφορα προγράμματα όπου μας μαθαίνουν γράμματα ή μας βοηθάνε να βρούμε δουλειά. Αυτό λέγεται «κοινωνική ένταξη», αλλά είναι κάτι που ο καθένας καταλαβαίνει με πολύ διαφορετικό τρόπο. Στην πραγματικότητα, δε θα έπρεπε η προετοιμασία να αφορά και τις δύο πλευρές; δηλαδή αυτήν που ετοιμάζεται να ενταχθεί και αυτήν που θα υποδεχτεί την άλλη; Όμως εγώ νιώθω σα να μας λένε ότι όλη η προσπάθεια πρέπει να είναι δική μας, ότι πέφτει όλο το βάρος αποκλειστικά σε εμάς, σα να πρέπει εμείς να αποδείξουμε πρώτα ότι «το αξίζουμε» και μετά να μας αποδεχτεί η κοινωνία. Για παράδειγμα, γιατί να μην έχω το δικαίωμα να με προσλάβουν σε μια δουλειά με τις τσιγγάνικες φούστες μου, χωρίς να πρέπει να τις αλλάξω; Είναι σα να υπάρχει ένας κρυφός εκβιασμός: «σε δέχομαι μόνο αν καταφέρεις να μου μοιάσεις». Μπροστά σε αυτό, νομίζω ότι εμείς έχουμε μόνο δύο επιλογές: ή να «κλειστούμε στον εαυτό μας» για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε την ταυτότητά μας ή να αντιγράψουμε κάποιες ξένες για μας συμπεριφορές. Το πρώτο σημαίνει ότι θα συνεχίσουμε να ζούμε στο περιθώριο και το δεύτερο ότι θα εξαφανιστεί η κουλτούρα μας.
Αλλά ακόμα κι αν κάνουμε μερικά βήματα προς την ένταξη, πού ακριβώς θα ενταχθούμε; Στις κατώτερες κοινωνικές ομάδες. Όταν δεν απασχολούνται στο εμπόριο με την οικογένεια τους, ποιες δουλειές κάνουν οι γυναίκες Ρομά; Ή είναι άνεργες ή κάνουν τις χειρότερες δουλειές και με το μικρότερο μισθό. Γιατί; Σίγουρα επειδή πολλές είμαστε αγράμματες, άρα τι επιλογές έχουμε; Στην καθαριότητα, σε λαϊκή, σε κουζίνα. Μας λείπουν οι γνώσεις, «τα εφόδια», όπως λένε και αυτό ισχύει μέχρι κάποιο σημείο, όμως η άλλη μισή αλήθεια είναι ότι η διαφορετική κουλτούρα μας είναι σαν δικαιολογία για την εκμετάλλευση μας. Θα μπορούσαμε, ας πούμε, να δουλεύουμε προσέχοντας παιδιά, αυτό είναι κάτι που γνωρίζουμε καλά, μιας και έχουμε μεγαλώσει πολλά δικά μας, ποιος όμως θα έπαιρνε μια Τσιγγάνα για να μεγαλώσει το παιδί του;
Θα ήθελα επίσης να πω ότι ο ρατσισμός δεν ξεκινάει από τους απλούς ανθρώπους, αλλά προέρχεται από το ίδιο το κράτος, και εμείς αυτό το βιώνουμε καθημερινά: από την Αστυνομία, τις υπηρεσίες, την τηλεόραση που επαναλαμβάνει ότι «οι Τσιγγάνοι αρπάζουν παιδιά». Αλλά νομίζω και ότι ο καθένας έχει ευθύνη: ο υπάλληλος του ΙΚΑ που θα μας μιλήσει άσχημα, κάποιοι διευθυντές σχολείων που λένε «μέχρι 5 τσιγγανόπουλα σε ένα τμήμα μπορώ να δεχτώ», λες και είναι δικό τους το σχολείο, κάποιοι γονείς που ζητάνε να τους δείξουμε βιβλιάρια ότι τα παιδιά μας έχουν κάνει εμβόλια, ενώ δε θα ζητούσαν κάτι τέτοιο από τα παιδιά μη Ρομά. Οι ίδιοι γονείς που λένε ότι δε στέλνουμε τα παιδιά μας στο σχολείο, ενοχλούνται αν το παιδί τους καθίσει στο διπλανό θρανίο με ένα τσιγγανόπουλο. Οι ίδιοι που μας κατηγορούν ότι δε θέλουμε «να γίνουμε άνθρωποι», θέλουν να είμαστε στο περιθώριο. Αν πάμε σε μια ταβέρνα ή σε μία καφετέρια όπως όλοι οι άνθρωποι, το πιο πιθανό είναι ότι θα έρθει ο ιδιοκτήτης και θα μας διώξει όχι για κάτι που κάναμε, αλλά γι’ αυτό που είμαστε. Και το πιο πιθανό, επίσης, είναι ότι κανένας πελάτης από τα διπλανά τραπέζια δε θα μας υποστηρίξει.
Δεν είναι όλοι ίδιοι, ευτυχώς. Καλοί άνθρωποι και κακοί υπάρχουν παντού, τίμιοι ή ανέντιμοι, όμως νιώθω ότι εμάς μας κρίνουν πιο αυστηρά, δε μας επιτρέπεται ούτε ένα λάθος: αν εγώ κάνω μια ζημιά στη δουλειά μου, θα πούνε «τσιγγάνα είναι, τι περιμένεις;», θα το συνδέσουν με την κουλτούρα μου. Και αν χαθεί κάποιο αντικείμενο, θα είμαι η πρώτη που θα κατηγορηθώ ότι το έκλεψα. Πολλές γνωστές μου μη Ρομά πιστεύουν ότι τα παραλέω, τις καταλαβαίνω, είναι επειδή δεν έχουν ανάλογες εμπειρίες. Σίγουρα δεν τους έχει τύχει ποτέ να τις δείχνει στο δρόμο μια μητέρα στο παιδί της και να του λέει «αν δεν καθίσεις φρόνιμα θα σε κλέψει η γύφτισσα».
Νομίζω θα ήταν καλό, πριν φέρει ο καθένας στο μυαλό του την έτοιμη εικόνα που έχει για εμάς τις Τσιγγάνες, να σκεφτεί ποια είναι η δική του στάση. Όσοι νομίζουν ότι μας ξέρουν, αλήθεια πόσα γνωρίζουν για τη ζωή μας ή για τα προβλήματα μας; Κυρίως ζητάω να με καταλάβουν οι γυναίκες και να αναρωτηθούν αν θα τις ενδιέφερε μια πραγματική επαφή μαζί μας, χωρίς να έχουν μια πρόχειρη εντύπωση, αν θα θέλανε ακόμα και να έχουν φίλες Ρομά χωρίς όμως να μας βλέπουν σαν κατώτερες, αλλά να πιστεύουν ότι μπορούν κι εκείνες να μάθουν πράγματα από εμάς.
caturinn
17/03/2014
Πόσο δίκιο έχει! Νομίζω πως όλα ξεκινάνε από την εκπαίδευση, που κατηγορούμε ότι λείπει από τους Ρομά αλλά λείπει, αδικαιολόγητα, από όλους εμάς. Η ισότητα πάσχει σε πολλούς τομείς… δεν είναι δεδομένο ενώ θα έπρεπε αν θέλουμε να θεωρούμαστε ευρωπαική χώρα του 21ου αιώνα. Πολύ συγκινητικές οι περιγραφές, μακάρι να δινόντουσαν περισσότερες ευκαιρίες σε αυτούς τους ανθρώπους να μοιραστούν τις εμπειρίες τους… αν και ακούγεται σκληρό, ίσως μία καλή αρχή ένταξης που σπάει πολλά στερεότυπα να μπορούσε να γίνει μέσω ίντερνετ, νομίζω αυτό το μέσο λόγω του ότι είναι απρόσωπο δίνει ίσες δυνατότητες σε όσους υποφέρουν από ανισότητες που τους στερούν το δημόσιο λόγο.
La Inquieta
17/03/2014
Καλά τα λες caturinn, αλλά μην ξεχνάς ότι υπάρχουν άνθρωποι και κοινωνικές ομάδες που δεν έχουν την ευκαιρία να χειρίζονται το internet ως μέσο και άρα η φωνή τους σχεδόν δεν ακούγεται. Υπάρχουν φυσικά και εκείν@ από τη δική μας, προνομιούχα πλευρά, που ενώ θεωρητικά έχουν πρόσβαση σε άπειρες πληροφορίες, έχουν κλειστά τα αυτιά τους σε τέτοιες φωνές.
κιλεμόλη
17/03/2014
Reblogged this on killemole and commented:
preachin’
La Inquieta
18/03/2014
Να υπενθυμίσουμε ότι η πιο χαρακτηριστική έκφραση θεσμικού ρατσισμού είναι η Κοινή Υπουργική Απόφαση του 1983 με τίτλο «Υγειονομική Διάταξη για την Οργανωμένη Εγκατάσταση Πλανόδιων Νομάδων», η οποία στην πραγματικότητα επικύρωνε τη γκετοποίηση των Ρομά και το διαχωρισμό τους από τον υπόλοιπο πληθυσμό, δηλώνοντας ότι: «απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη εγκατάσταση πλανόδιων νομάδων (αθίγγανοι, κλπ.) χωρίς σχετική άδεια σε οποιαδήποτε περιοχή». Η όλη λογική της απόφασης αυτής διαπνέεται από τη ρατσιστική προκατάληψη ότι οι Ρομά είναι ένας ουσιαστικά καθυστερημένος περιπλανώμενος λαός με εγκληματικές τάσεις, από τον οποίο χρειάζεται να προστατευθούμε εμείς οι υπόλοιποι «κανονικοί άνθρωποι».
Και βέβαια αυτό το καθεστώς φυλετικού διαχωρισμού συνοδεύτηκε και συνοδεύεται και από τις γνωστές πρακτικές όπως αστυνομικές «επιχειρήσεις καθαριότητας», οι οποίες κορυφώθηκαν λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, εκτοπισμούς και βίαιες εξώσεις, ρητορική μίσους από τα ΜΜΕ, κ.ο.κ. Εν όλιγοις, η διάκριση σε βάρος των Ρομά σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής είναι και συστημική και συστηματική, με κύριο υπεύθυνο για τη διατήρηση της το ίδιο το ελληνικό κράτος.
George Fertakis
19/03/2014
Reblogged this on Against The Grain.
Αντρεας Χαοτικος
27/03/2014
Πολυ ενδιαφερον γραμμα . Η αληθεια κρυβεται παντα μεσα σε βιωματα και προβληματισμους ανθρωπων που ανηκουν σε υποτιμημενες κοινωνικα ταξεις. Χρεος μας ολων των ανθρωπων που κατεχουν καποια προνομια παραπανω σχετικα με την ταυτοτητα ειναι να προσπαθησουμε να καταριψουμε ολες τις προκαταληψεις κατα των λιγοτερων προονομιουχων και να τους υποστηριζουμε θεωροντας τους ισους με εμας χωρις να ελενχουμε και να κατευθυνουμε τη φωνη τους. Με λιγα λογια απλα ΑΛΛΥΛΕΓΓΥΗ σε ολα τα επιπεδα..! (Υ)
Georgia
26/10/2014
Σαφώς και ενδιαφέρον το γράμμα και η έκθεση των απόψεων της Φανής..αλλά πόσες φορές έχουμε διαβάσει και έχουμε ακούσει κάτι ανάλογο χωρίς πρακτική ανταπόκριση????και εγώ είμαι τσιγγάνα και μάλιστα κατάφερα με πολύ προσπάθεια και πολύ κόπο να μπορέσω να αποφοιτήσω απο την τριτοβάθμια εκπαίδευση και να μπορώ τώρα να δουλεύω αξιοπρεπώς σε μια δουλειά που ανταποκρίνεται στο πτυχίο μου..Αυτό που θέλω να πω είναι το εξής: θεωρώ πολύ σημαντικό το κομμάτι της αμφίδρομης προετοιμασίας το οποίο αναφέρει η Φανή και των δύο πλευρών, έτσι ώστε να επιτευχθεί αυτό που λέμε κοινωνική ένταξη των Ρομά, αλλά δυστυχώς η κοινωνική προκατάληψη και τα στερεότυπα τα οποία έχουν καλλιεργηθεί στους μη Ρομά και μάλιστα από πολύ μικρή ηλικία είναι κάτι που θα χρειαστεί πολλά πολλά χρόνια για να εξαλειφθεί..και απο την άλλη πλευρά η δική μας η νοοτροπία και η κουλτούρα μας και αναφέρομαι κυρίως στο κομμάτι αυτό που οι δικοί μας δεν έχουν κατανοήσει ακόμα την αξία της μόρφωσης, της γνώσης και της παιδείας,μας βουλιάζουν ακόμα περισσότερο στο σκοτάδι της αμάθειας και κατ επέκταση στο περιθώριο που όλοι γνωρίζουμε! Τελειώνοντας θα επανέλθω σε αυτό που είπα στην αρχή..ποσες φορές τα έχουμε ακούσει όλα αυτά, αλλά πρακτικά ποτέ δεν γίνεται τίποτα απο καμία πλευρά..μιλάμε πάντα θεωρητικά και προασπίζουμε μια προσπάθεια που πρέπει να γίνει, πρέπει να κάνουμε αλλά πάντα μένει εκεί…όπως και αυτή η κατάσταση η οποία διαιωνίζεται συνεχώς!!!!!!!!!!!!!!!
di morell
05/01/2016
Reblogged στις reddragon99.
MARY
13/06/2017
οτι αυτα τωρα τα εγραψ μια ρομα .. αντε καλα
Πανος
16/06/2017
Σε οσα λεει για το κρατος, ειναι 100% σωστη. Για οσα λεει για την αντιμετωπηση απο τον κοσμο εχει και δικιο και αδικο. Η προσπαθεια γινεται και απο τα δυο μερη. Θελει και δουλεια απο τους ιδιους να αλλαξουν την φημη τους. Δυστυχως ετσι λειτουργουν οι ανθρωποι. Για «ευκολια» πετας τον αλλο σε μια κατηγορια.
Οσο για το ντυσιμο στην δουλεια, εντελως αδικο. Μονο στο δημοσιο δεν θα σου την πουν για τα ρουχα, Ολοι, γυναικες και αντρες στον ιδιωτικο τομεα θα ακουσουμε σχολια απο τα αφεντικα για το ντυσιμο. Ο καθε εργοδοτης θελει τον υπαλληλο με συγκεκριμενη εμφανιση.
Απλα για τους αντρες ειναι πιο ευκολο. Ενα πουκαμισο ή ενα κοστουμι και εισαι ΟΚ. Εχω φιλο σε κεντρικα τραπεζας που σε casual friday απλα φορεσε ενα λεπτο πουλοβερ και του την ειπαν. Σωστο ή λαθος αυτη ειναι η πραγματικοτητα και ολοι συμβιβαζομαστε.
50ft queenie
25/06/2017
Η υποτίμηση συγκεκριμένων ενδυματολογικών χαρακτηριστικών λόγω της συνάρτησής τους με συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα είναι τελείως διαφορετικό πράμα από την επιβολή κάποιου corporate wear.
Mary, χαρακτηριστικό του ρατσισμού που υφίστανται οι Ρομά είναι η δυσπιστία σου απέναντι στην αυθεντικότητα του άρθρου και άρα της Φανής ως μιας γυναίκας που αυτόνομα μπορεί να εκφράσει λόγο ενάντια στην καταπίεση που υφίσταται.
Ειρήνη
16/06/2020
Αν και έχουν περάσει χρόνια από το συγκεκριμένο άρθρο, σήμερα έτυχε να πέσει στην αντίληψή μου.
Πώς θα μπορούσε κάποιος/α να επικοινωνήσει με τη Φανή;
50ft queenie
12/11/2020
Δυστυχώς δεν έχουμε τρέχοντα στοιχεία της.